Άρθουρ Μίλερ: «Οι αστοί δεν μπορούν εύκολα να καταλάβουν και να αφομοιώσουν το καλό θέατρο όπως οι απλοί άνθρωποι του λαού» Του Βασίλη ΚΑΛΑΜΑΡΑ

 Άρθουρ Μίλερ: «Οι αστοί δεν μπορούν εύκολα να καταλάβουν και να αφομοιώσουν το καλό θέατρο όπως οι απλοί άνθρωποι του λαού»

Του Βασίλη ΚΑΛΑΜΑΡΑ

Την Πέμπτη της 5ης Μάρτη 1964, ο Αμερικανός δραματουργός πατάει το πόδι του στην Αθήνα. Η δεύτερη δεκαετία της μεταπολεμικής Ελλάδας είναι καζάνι που βράζει, καθώς ο ημερολογιακά πρώτος μήνας της άνοιξης, μόνο ανοιξιάτικος δεν φαντάζει.

Ο θάνατος του βασιλιά Παύλου κι η ανάρρηση στον θρόνο του γιου του, Κωνσταντίνου, θα προκαλέσει νέους τριγμούς στη διακυβέρνηση του τόπου.

Το απόκομμα της εφημερίδας «Η Αυγή» της 7ης Μάρτη 1964 και λεπτομέρεια από τη φωτογραφία του δημοσιεύματος, με τον Αλέκο Αλεξανδράκη (αριστερά) δίπλα στον Αρθουρ Μίλερ

Το ρωγμώδες κοινοβουλευτικό πολίτευμα φέρνει στην ηγεσία την Ενωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου, βραχύβια ως προς την ομοιογένειά της και ως προς την αποτελεσματικότητά της για τη διαχείριση του αστικού καθεστώτος.

Η Κύπρος παρούσα, ως μήλον της Εριδος, στον κυκλώνα των γεωπολιτικών ισορροπιών των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Με ψήφισμα της 5ης Μάρτη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ αναγνωρίζεται ως νόμιμη η κυβέρνηση Μακαρίου.

Δεν θα αργήσει να επισυμβεί, στις 16 Μάρτη της ίδιας χρονιάς, η εκδικητική απέλαση περίπου 50.000 Ελλήνων της Πόλης.

Ενας διοπτροφόρος 49χρονος κύριος με αραιωμένα μαλλιά

Μέσα σ' αυτά τα μείζονα πολιτικά γεγονότα για την επιβίωση της καθημαγμένης Ελλάδας, ένας 49χρονος ψηλός, μ' αραιωμένα μαλλιά, διοπτροφόρος κύριος, ο οποίος φοράει κοστούμι, γραβάτα και καπαρντίνα, περπατάει επί της οδού Πατησίων.

Τον βλέπουμε να κοντοστέκεται στην είσοδο του θεάτρου «Αλφα» στον αριθμό 37, που γωνιάζει με την οδό Στουρνάρη. Μπαίνει μέσα, δρασκελώντας το άγνωστο σ' αυτόν θεατρικό κατώφλι, και τα μυωπικά γυαλιά του θολώνουν από τη διαφορά θερμοκρασίας.

Ο θίασος Αλέκου Αλεξανδράκη, προστατευμένος από την αφιλόξενη κι απειλητική δημόσια σφαίρα, ετοιμάζει τη δεύτερη παραγωγή του έργου «Ηταν όλοι τους παιδιά μου» - γράφεται το 1946 κι ανεβαίνει έναν χρόνο μετά στην Αμερική.

Η πρώτη διανομή του έργου από τον θίασο Αλεξανδράκη

Το απόκομμα της εφημερίδας «Η Αυγή» της 7ης Μάρτη 1964 και λεπτομέρεια από τη φωτογραφία του δημοσιεύματος, με τον Αλέκο Αλεξανδράκη (αριστερά) δίπλα στον Αρθουρ Μίλερ

Με άλλη διανομή, ο 36χρονος δημοφιλής ηθοποιός - θιασάρχης έχει ξαναδοκιμάσει να το παρουσιάσει, το 1957 (21/8 - 26/9), στο θέατρο «Γκλόρια» της πλατείας Αμερικής και να το μεταφέρει, τον Νοέμβρη, στο Βασιλικόν Θέατρον της Θεσσαλονίκης:

Χρ. Αδάμ (μετάφραση), 

Γιώργος Θεοδοσιάδης (σκηνοθεσία), 

Τζων Στεφανέλλης (σκηνογραφία), 

Δήμος Σταρένιος (Τζο Κέλερ), 

Αννα Παϊτατζή (Κέιτ Κέλερ), 

Αλέκος Αλεξανδράκης (Κρις Κέλερ), 

Αλίκη Γεωργούλη (Ανι), 

Κώστας Ναός (Τζορτζ), 

Κώστας Πλούμπης (Τζιμ), Αγνή Βλάχου (Σιου), 

Χρίστος Αδαμόπουλος (Φρανκ), 

Κρινιώ Κωνσταντέλλου (Λίντια).

Ο Αρθουρ Μίλερ μιλάει στους ανθρώπους του ελληνικού Τύπου

Δύο μέρες έχει στην πρωτεύουσα ο Αρθουρ Μίλερ, αυτός ο λάτρης της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, κι αφού έχει παρακολουθήσει τις πρόβες, προβαίνει σε δηλώσεις στον ελληνικό Τύπο. Το ρεπορτάζ - συνέντευξη του Αμερικανού δραματουργού αποτυπώνει η εφημερίδα «Η Αυγή» της 7ης Μάρτη 1964, με τα αρχικά της υπογραφής του κριτικού λογοτεχνίας Δημήτρη Ραυτόπουλου (Δ.Ρ.).

ΥΠΕΡΤΙΤΛΟΣ: Ο ΔΙΑΣΗΜΟΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΤΙΤΛΟΣ: Ο Αρθουρ Μύλλερ για το θέατρο, για τον πόλεμο, την πείνα, το Κυπριακό

ΥΠΟΤΙΤΛΟΣ: «ΟΙ ΑΣΤΟΙ ΔΕΝ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΟΥΝ ΤΟ ΚΑΛΟ ΘΕΑΤΡΟ ΟΠΩΣ ΟΙ ΑΠΛΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΟΥ ΛΑΟΥ». ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΥΣ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ

Το μεγαλύτερο μέρος του δημοσιεύματος:

«''Πιστεύω ότι οι αστοί δεν μπορούν να καταλάβουν εύκολα το καλό θέατρο και να το αφομοιώσουν όπως οι απλοί άνθρωποι τού λαού", είπε ο Αρθουρ Μύλλερ στη συνέντευξη που έδωσε στους δημοσιογράφους χθες το μεσημέρι στο θέατρο "Αλφα".

Τίμιος και αξιοπρεπής μπροστά στη φασιστική επιτροπή

 Ο Αμερικανός δραματουργός, ο οποίος δηλώνει ότι έχει επηρεαστεί από την ελληνική τραγωδία, με ανεβασμένο τον γιακά του παλτού του, κοιτάει προς την ορχήστρα του Αρχαίου Θεάτρου της Επιδαύρου

 

Το σημειώνουμε γιατί φαίνεται ν' αποτελεί μια από τις συγγραφικές αρχές του μεγάλου Αμερικανού συγγραφέα, που βρίσκεται από προχθές στην Ελλάδα. Το ελληνικό κοινό γνωρίζει αρκετά τον κορυφαίο δραματουργό από πολλά έργα του που ανεβάσθηκαν στις σκηνές μας ή προβλήθηκαν στον κινηματογράφο. Γνωρίζει επίσης την τίμια και αξιοπρεπή πνευματική στάση του μπροστά στη φασιστική επιτροπή Μακ Κάρθυ και τις περιπέτειές του μετά την εγγραφή του στο "μαύρο πίνακα" του Χόλλυγουντ.

(...) Δίνεται, εξ άλλου, η ευκαιρία για μια αναμέτρηση της δικής μας θεατρικής πραγματικότητας με το έμπειρο μάτι ενός διάσημου συγγραφέα.

(...) -- Θα είχε ενδιαφέρον, παρατήρησε, να παίζονταν και μοντέρνα έργα στην Επίδαυρο, ή τουλάχιστον αρχαία τραγωδία με μοντέρνα σκηνοθεσία.

«''Ψηλά από τη γέφυρα'', το καλύτερο έργο μου»

-- Ποιο θεωρείτε το καλύτερο έργο σας;

-- Πιστεύω ότι είναι το "Ψηλά από τη γέφυρα". Γιατί το κατάλαβε το μεγαλύτερο μέρος του κοινού. Και πρόσφατα που ανεβάσθηκε από το Λαϊκό Θέατρο του Ζαν Βιλάρ, συγκίνησε τον λαό, τους απλούς ανθρώπους».

Αρνήθηκε να απαντήσει για τον θάνατο της Μέριλιν Μονρόε

Εργάτες του εργοστασίου Τσαούσογλου, οι οποίοι απεργούν και ενισχύονται για τον αγώνα τους από τα έσοδα της παράστασης του έργου «Ηταν όλοι τους παιδιά μου», ανεβασμένου από τον θίασο Αλέκου – Αλεξανδράκη

«Σε ερώτηση ποια είναι η γνώμη του για τη Μαίριλυν Μονρόε και το θάνατό της δεν απάντησε. Αρνήθηκε επίσης να απαντήσει στην ερώτηση αν το έργο του ''Μετά την πτώση'' είναι εμπνευσμένο από τη ζωή της Μονρόε. 

Σε παρόμοιες ερωτήσεις που του υποβλήθηκαν εδώ και στο εξωτερικό, έχει απαντήσει αρνητικά».

Το χειρότερο κακό είναι ο πόλεμος, χειρότερο κι από την πείνα

«(...) Απαντώντας για τα προβλήματα που τον απασχολούν σαν συγγραφέα, είπε: ''Το χειρότερο κακό για την ανθρωπότητα είναι ο πόλεμος, χειρότερο κι από την πείνα''.

Οταν ερωτήθηκε ποια είναι η γνώμη του για τη φιλοτουρκική στάση της Αμερικής στο Κυπριακό, απάντησε:

"(...) Δεν νομίζω πάντως πως η στάση αυτή των συμπατριωτών μου του υπουργείου Εξωτερικών και Αμύνης πρέπει να χαρακτηρίζεται «φιλοτουρκική». Ζω τόσα χρόνια στην Αμερική και δεν συνάντησα ποτέ ούτε έναν Τούρκο, κι ούτε άκουσα άλλους Αμερικανούς να μιλάνε για Τούρκους. Αντιθέτως είχα πάντα πολλούς φίλους Ελληνες κι' όχι μόνο του συναφιού μου, όπως ο Καζάν, ο Κίμων Φράιαρ, αλλά κι απλούς ανθρώπους με διάφορα επαγγέλματα. Και νομίζω πως δεν υπάρχει Αμερικανός που να μην συνδέθηκε κάποτε με έναν Ελληνα. Η στάση της Αμερικής ήταν μάλλον... φιλοαμερικανική! Μην λησμονείτε πως η Αμερική έχει περισσότερη ανάγκη την Τουρκία, γιατί τα δικά της σύνορα είναι στη Ρωσία κι όχι της Ελλάδας..."».

Το έργο «Ηταν όλοι τους παιδιά μου» ανεβαίνει άπαξ, στις 13 Μάρτη 1964, και τα έσοδα της παράστασής του πηγαίνουν υπέρ της ενίσχυσης των απεργών του εργοστασίου Τσαούσογλου.

Τον θίασο Αλεξανδράκη για την υποστήριξή του ευχαριστεί ο γραμματέας της Μηχανουργικής Ενωσης Αθήνας «Ο Προμηθέας», Γιώργος Τσιώκος, ενώ την πρωτοβουλία χαιρετίζει ο πρόεδρος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών, Βασίλης Μεσολογγίτης. Στο αγωνιστικό χειροκρότημα, ένας 14χρονος εργάτης προσφέρει μια ανθοδέσμη στην Αλίκη Γεωργούλη.

Συντελεστές: Λούης Δάνος (μετάφραση), Κώστας Μπάκας (σκηνοθεσία και ερμηνεύει τον Τζο Κέλερ), Θ. Πιπέρης (σκηνογραφία), Ζωρζ Σαρή (Κέιτ Κέλερ), Αλέκος Αλεξανδράκης (Κρις Κέλερ), Αλίκη Γεωργούλη (Ανι), Γιάννης Βόγλης (Τζορτζ), Χρήστος Δαχτυλίδης (Τζιμ), Μαρία Μαρτίκα (Σιού), Κώστας Γεννατάς (Φρανκ), Φραντζέσκα Αλεξάνδρου (Λίντια).

ΥΓ: Οι πρόσφατες εκλογές στην ΕΣΗΕΑ κράτησαν σταθερή κι αταλάντευτη δύναμη τη «Δημοσιογραφική Συνεργασία», πάντοτε κοντά στους αγώνες των εργαζομένων στα ΜΜΕ

Γράφει ο

Βασίλης ΚΑΛΑΜΑΡΑΣ

Δημοσιογράφος, συγγραφέας, κριτικός βιβλίου