Ιαπωνία: Στο στόχαστρο ακόμα και η αποζημίωση των θυμάτων της αναγκαστικής στείρωσης

 Ιαπωνία: Στο στόχαστρο ακόμα και η αποζημίωση των θυμάτων της αναγκαστικής στείρωσης

Αποτροπιασμό προκαλούν οι πρακτικές αποφυγής «κατώτερων παιδιών» που για δεκαετίες εφαρμόζονταν στον «ανεπτυγμένο κόσμο», και μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο

Οργή και αποτροπιασμό προκαλεί η συζήτηση που φουντώνει τις τελευταίες βδομάδες στην Ιαπωνία, αν χρειάζεται να παραταθεί η δυνατότητα των θυμάτων αναγκαστικής στείρωσης (στην οποία είχαν υποβληθεί χιλιάδες άτομα μέχρι το 1996) να διεκδικούν την αποζημίωση που έδιναν τα προηγούμενα χρόνια οι κυβερνήσεις, για να εκτονώσουν την τεράστια κατακραυγή.

Τα αποτελέσματα σχετικής έρευνας που ξεκίνησε η Βουλή το 2020 δόθηκαν στη δημοσιότητα την περασμένη βδομάδα, επαναφέροντας στο προσκήνιο πολλές πλευρές μιας πολυετούς «βιομηχανίας» αποφυγής «κατώτερων παιδιών», κατ' εφαρμογήν νόμων που - σύμφωνα με τους συντάκτες τους - επιδίωκαν την παρεμπόδιση γέννησης ατόμων με προβλήματα. Σύμφωνα και με την έκθεση, με βάση σχετικό νόμο που ίσχυε μέχρι και το 1998 υπολογίζεται ότι 25.000 άτομα υποβλήθηκαν σε χειρουργικές επεμβάσεις μετά τις οποίες δεν μπορούσαν να τεκνοποιήσουν. Μάλιστα οι 16.000 απ' αυτές τις επεμβάσεις εκτιμάται ότι έγιναν χωρίς καν τη συναίνεσή τους, ενώ μεταξύ των θυμάτων περιλαμβάνονταν και δύο παιδιά, μόλις 9 ετών... Η πλειοψηφία των ατόμων αυτών είχαν σωματικές ή γνωστικές αναπηρίες ή ψυχικές ασθένειες, ενώ σε πολλές περιπτώσεις ενημερώνονταν ότι θα υποβάλλονταν σε επεμβάσεις ρουτίνας, όπως σκωληκοειδούς απόφυσης κ.λπ.

Πριν λίγες μέρες το Ανώτατο Δικαστήριο της Οσάκα ανέτρεψε απόφαση κατώτερου δικαστηρίου και αποφάσισε ότι η κυβέρνηση πρέπει να πληρώσει συνολικά 200.000 δολάρια σε τρία - ηλικιωμένα πλέον - θύματα που είχαν προσφύγει στη Δικαιοσύνη, ζητώντας αποζημίωση. Ακολούθησε όμως απόφαση άλλου δικαστηρίου η οποία απέρριψε τα αιτήματα αποζημίωσης, με το επιχείρημα ότι έχουν περάσει 20 χρόνια, άρα παραγράφονται τα όποια αδικήματα...

Την ίδια στιγμή, πολλοί σημειώνουν ότι ακόμα και η έκθεση που δημοσίευσε η Βουλή αξιοποιείται για να μην αποδοθούν ευθύνες σε κανέναν, με την κυβέρνηση να αποφεύγει να πάρει θέση και έτσι να μη θεωρείται καν αυτονόητο το δικαίωμα των θυμάτων σε αποζημίωση...

Την ίδια στιγμή, βέβαια, αποκαλύπτεται όλο το «μεγαλείο» του «ανεπτυγμένου κόσμου», που μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο επιδιδόταν σε λυσσαλέα επίθεση κατά των λαών που οικοδομούσαν σοσιαλισμό, μεταξύ άλλων και στο όνομα της «καταπάτησης ανθρωπίνων ελευθεριών»: Είναι αποκαλυπτικά τα σχετικά δημοσιεύματα για εθνικό νόμο ευγονικής που ίσχυε στην Ιαπωνία έως το 1948, αλλά και τον «νόμο περί ευγονικής προστασίας» που τον αντικατέστησε εκείνη τη χρονιά, με στόχο τη «βελτίωση της ποιότητας του έθνους». «Το αντικείμενο αυτού του νόμου», αναφερόταν στις πρώτες σειρές του κειμένου, ήταν «η πρόληψη της γέννησης κατώτερων απογόνων από την άποψη της ευγονικής προστασίας και η προστασία της ζωής και της υγείας της μητέρας».

Ο νόμος στόχευε τους ανθρώπους που θεωρείτο ότι είχαν κληρονομικά ψυχικά νοσήματα ή «κληρονομική διανοητική καθυστέρηση», ενώ μεταγενέστερη τροπολογία επέτρεψε να συμπεριληφθούν άνθρωποι και με μη κληρονομικές παθήσεις. Οπως μετέδιδαν ιαπωνικά ΜΜΕ, επικαλούμενα αστούς επιστήμονες, οι επίσημες κατευθυντήριες γραμμές της κυβέρνησης για την εφαρμογή του νόμου επέτρεπαν ρητά την αναγκαστική στείρωση, καθώς «μια ευγονική πράξη μπορεί να πραγματοποιηθεί ενάντια στη βούληση του ασθενούς» και «επιτρέπεται να ακινητοποιηθεί το σώμα του ασθενούς, να χορηγηθεί αναισθητικό ή να εξαπατηθεί ο ασθενής»...

Το 2019 η τότε ιαπωνική κυβέρνηση, του Σίντζο Αμπε, είχε ζητήσει «συγγνώμη» από τα θύματα και είχε συμφωνήσει να πληρώσει σε κάθε επιζώντα 3,2 εκατ. γιεν (28.600 δολάρια ή 22.100 λίρες). Εκτός από την Ιαπωνία, τέτοιοι νόμοι εφαρμόζονταν για δεκαετίες και σε άλλες «ανεπτυγμένες» χώρες, όπως η Σουηδία, οι ΗΠΑ και βέβαια η ναζιστική Γερμανία.

Το καλοκαίρι του 1933 οι εθνικοσοσιαλιστές του Αδόλφου Χίτλερ ήλεγχαν απόλυτα κάθε πτυχή της πολιτικής και κοινωνικής ζωής στη Γερμανία. Ήταν η στιγμή που επέλεξαν για να περάσουν από το κοινοβούλιο ένα νόμο για την «υγεία των γονιδίων» (Erbgesundheitsgesetz), με τον οποίο έθεταν σε λειτουργία το σχέδιό τους για τη δημιουργία μιας «άριας φυλής».

Με το νόμο που επικυρώθηκε στη βουλή στις 14 Ιουλίου του 1933 άνοιγε ο δρόμος στην υποχρεωτική στείρωση ατόμων είτε με διανοητικά προβλήματα, είτε με σοβαρά προβλήματα ένταξης στην κοινωνία. Στόχος των ναζί ήταν να σταματήσουν τη μετάδοση «προβληματικών γονίδιων» από τη μια γενιά στην επόμενη. Στις προϋποθέσεις για την αναγκαστική στείρωση ο νόμος αναφέρονταν συγκεκριμένα στα διανοητικά προβλήματα, την επιληψία, τη σχιζοφρένεια, τον αλκοολισμό, αλλά και τη σοβαρή σωματική δυσπλασία, που οφείλοντας σε γονιδιακό πρόβλημα.

Η γερμανίδα γιατρός και ιστορικός Κριστιάνε Ρότμαλερ ερευνά εδώ και χρόνια το ναζιστικό πρόγραμμα στείρωσης. Μιλώντας στην DW τονίζει ότι η διδασκαλία της ευγονικής απασχολούσε ειδικούς και μη ήδη από τον 19ο αιώνα: «Δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η ευγονική ήταν επινόηση των ναζί. Η βιολογία των γονιδίων θεωρούνταν ήταν ήδη από τότε ένας αναγνωρισμένος επιστημονικός τομέας. Κυρίως οι γιατροί χαιρέτισαν τότε τον νόμο των ναζί, ίσως γιατί πίστευαν ότι το όνειρο για μια τέλεια κοινωνία θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα.

Η ευθανασία

Με την αρχή του πολέμου η ευγονική των εθνικοσοσιαλιστών περνούσε σε μια νέα φρικτή φάση: την ευθανασία, η οποία προέβλεπε το θάνατο ανθρώπων με σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα ή αναπηρία. Οι άνθρωποι με διανοητικές ή σοβαρές ψυχολογικές διαταραχές θεωρούνταν βαρίδια για μια κοινωνία, η οποία θεωρούσε ότι «δεν μπορούσε να συμβάλλει πια στην θεραπεία τους», λέει η ειδικός Κριστιάνε Ρότμαλερ. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 1941, όταν οι διαμαρτυρίες της καθολικής εκκλησίας πάγωσαν ως ένα βαθμό το πρόγραμμα ευθανασίας των ναζί, περίπου 70.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από ενέσεις ή σε θαλάμους αερίων. Δυστυχώς οι θάνατοι συνεχίστηκαν και μέχρι το τέλος του πολέμου, όμως οι ναζί απέφευγαν πλέον να μιλούν δημόσια για το πρόγραμμα.

Μνημείο για τα θύματα της ευθανασίας στο Βρανδεμβούργο. Με τέτοια λεωφορεία μεταφέρονταν τα θύματα Εικόνα: picture-alliance/dpa

Σε αναγκαστική στείρωση έχουν προχωρήσει στο παρελθόν και άλλες χώρες, όπως η Σουηδία και οι ΗΠΑ, όπου τον περασμένο αιώνα στειρώθηκαν περίπου 60.000 άνθρωποι. Όμως καμία χώρα εκτός της εθνοσοσιαλιστικής Γερμανίας δεν δολοφόνησε ασθενείς και ανάπηρους. Ακόμα και δεκαετίες μετά το τέλος του πολέμου, τα θύματα της «ευγονικής» των ναζί ούτε αναγνωρίστηκαν ως τέτοια, ούτε αποζημιώθηκαν. Μόλις το 1988 η Γερμανική Ομοσπονδιακή Βουλή θεώρησε τις εκατοντάδες χιλιάδες αναγκαστικές στειρώσεις ποινικό αδίκημα.

ΠΗΓΗ: Ριζοσπάστης, DW