Ζωή στο χείλος του γκρεμού Μαριάννα Τζιαντζή

 Ζωή στο χείλος του γκρεμού

Μαριάννα Τζιαντζή

Μια σκηνή στον Χρυσοθήρα του Τσάρλιν Τσάπλιν μοιάζει να αποτυπώνει την επισφάλεια, το μεταίχμιο, ατομικό και συλλογικό, της δικής μας εποχής. Εδώ ο Σαρλό, στην παρθενική του κινηματογραφική εμφάνιση, βρίσκεται σε μια καλύβα στο χείλος ενός γκρεμού στην Αλάσκα. Κι όταν ανοίγει την πόρτα, αντικρίζει το χάος. Ο φίλος του, ένας χρυσοθήρας-γίγας, σπεύδει προς το μέρος του και η καλύβα, καθώς το κέντρο βάρους της μετατοπίζεται, παίρνει απότομη κλίση και τραμπαλίζεται επικίνδυνα.

Κάπως έτσι συνηθίσαμε να ζούμε: με τη δουλειά μας (εφόσον έχουμε) στο χείλος του γκρεμού, με την υγεία μας στο χείλος του γκρεμού (λόγω του ξεχαρβαλωμένου ΕΣΥ), με εκατοντάδες χιλιάδες σπίτια στο χείλος του γκρεμού των πλειστηριασμών (λόγω των κτηνωδών αυξήσεων στα επιτόκια), με τις ίδιες τις σχέσεις των ανθρώπων να μετεωρίζονται, να κλυδωνίζονται. Φιλίες φυλλορροούν, οικογένειες κλυδωνίζονται, η πόρτα μας μένει τις πιο πολλές φορές κλειστή και μόνο στα σόσιαλ μίντια γινόμαστε εξωστρεφή και φιλικά κοινωνικά όντα. Χωρίς δεσμεύσεις φυσικά.

Όλα αυτά δεν συμβαίνουν μόνο στην προεκλογική Ελλάδα. Σε εμπόλεμη κατάσταση δεν βρίσκονται μόνο η Ρωσία, η Ουκρανία, το Σουδάν. Πολλοί ψυχανεμίζονται ότι ζούμε σε μια προ-εμπόλεμη κατάσταση καθώς όλες οι παλιές βεβαιότητες καταρρέουν και κάθε ατομικό καταφύγιο, κάθε «μικρό σπίτι στο λιβάδι» μόνο προσωρινή ασφάλεια προσφέρει. Ο γκρεμός καραδοκεί.

Ειδικά στην Ελλάδα, κανένα από τα καθεστωτικά κόμματα δεν μπορεί να υποσχεθεί ότι τα σκάγια του νατοϊκού-ουκρανικού πολέμου δεν θα πάρουν σβάρνα και την εγχώρια καλύβα. Κραυγαλέα είναι η απουσία κάθε αναφοράς στον πόλεμο από τα προεκλογικά προγράμματα, σαν να είναι κάτι που συμβαίνει σε άλλο πλανήτη, στο εξώτερο Διάστημα. Όπως και ο πολιτισμός, έτσι και ο πόλεμος σε καμία «θεματική ενότητα» του ντιμπέιτ των πολιτικών αρχηγών δεν στεγάζεται.

Και μετά, και μετά; αναρωτιέται ο θεατής. Θα σωθεί το καλυβάκι; Θα επιζήσουν οι δύο ταλαίπωροι χρυσοθήρες;

 Μόνο που, σε αντίθεση με την ταινία, στην πραγματική ζωή κανείς δεν περιμένει κάτι διαφορετικό από το «μετά», με εξαίρεση αυτούς που χτίζουν την πολιτική τους καριέρα και τις περιουσίες τους πάνω σε ξένους κόπους, βάσανα και δάκρυα. Η μετεκλογική μέρα θα μοιάζει με την προεκλογική: ο γκρεμός δεν θα εξαφανιστεί, η καλύβα δεν θ' αποκτήσει γερά θεμέλια, αγκυρωμένα στο βράχο.

Σχεδόν ένας αιώνας πέρασε από τότε που πρωτοπροβλήθηκε αυτή η θρυλική βωβή ταινία. Ίσως η πιο διάσημη σκηνή είναι το γεύμα με τη βραστή αρβύλα μέσα στην καλύβα, όταν οι δύο ξελιγωμένοι από την πείνα τρώνε τα κορδόνια σαν να ήταν μακαρονάδα και τη σόλα σαν να ήταν φιλέτο, ενώ ο πεινασμένος γιγάντιος φίλος βλέπει τον καχεκτικό Σαρλό σαν κοτόπουλο. Στην Ελλάδα δεν φτάσαμε σε τέτοιο σημείο εξαθλίωσης, όμως πολλοί βράζουν στο ίδιο τους το ζουμί, τρώνε τα σωθικά τους, τρώνε (όσο τους παίρνει) και τον διπλανό τους. (Έχει γραφτεί ότι ο Τσάπλιν εμπνεύστηκε αυτές τις ακραίες κωμικοτραγικές σκηνές από υπαρκτά περιστατικά.)

Ανατριχιαστικό δείγμα όχι μόνο οι γυναικοκτονίες αλλά και τα πάμπολλα περιστατικά άγριας σχολικής ή νεανικής βίας, από τον δολοφονημένο Άλκη στη Θεσσαλονίκη μέχρι τον μαθητή που οι συμμαθητές του έδεσαν με πετονιά στο Αρσάκειο, έτσι για πλάκα. Αν η οπλοκατοχή ήταν στη χώρα μας τόσο διαδεδομένη όσο στις Ηνωμένες Πολιτείες, σίγουρα θα είχαμε πολλές περιπτώσεις σχολικών σφαγών.

Υπάρχει ελπίδα; Ναι, αρκεί να μη συνηθίσουμε τον ίλιγγο, να κινηθούμε κόντρα στη θανάσιμη κλίση της καλύβας.

ΠΗΓΗ: Πριν