«Αναλώσιμες» οι αρχαιότητες για την κυβέρνηση Συνέντευξη της Δέσποινας Κουτσούμπα, πρόεδρου του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων στον Δημήτρη Τζιαντζή

 «Αναλώσιμες» οι αρχαιότητες για την κυβέρνηση

Συνέντευξη της Δέσποινας Κουτσούμπα,  πρόεδρου του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων στον Δημήτρη Τζιαντζή

►     Μιλάμε για «επιστροφή» ή δανεισμό (με ημερομηνία λήξεως) των μαρμάρων;

Η θέση όλων μας είναι η επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα όχι μόνο γιατί κλάπηκαν από τη χώρα αλλά γιατί έγινε καταστροφή του μνημείου για να μπορέσει ο λόρδος Έλγιν να τα πριονίσει και να τα μεταφέρει στη Βρετανία.

 Στη συνέχεια τα πούλησε στο Βρετανικό Μουσείο. Στην πραγματικότητα, όμως, οι μυστικές διαπραγματεύσεις που διεξήγαγε πριν από μήνες η κυβέρνηση -και πρόσφατα «διέρρευσαν» για προεκλογικούς λόγους- ήταν απλά για έναν προσωρινό δανεισμό με υπόσχεση για «επιστροφή» τους στη Βρετανία, με «ενέχυρο» κιόλας αρχαιότητες ανάλογης ανεκτίμητης αξίας σε ανταλλαγή ένα προς ένα. Αυτό έγινε και με τη συλλογή Στερν. Το γεγονός ότι οι μυστικές διαπραγματεύσεις έγιναν με τον διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου και όχι με την κυβέρνηση σημαίνει ότι συζητούσαν μόνο για δανεισμό και μάλιστα όχι μακρόχρονο. Το Βρετανικό Μουσείο από μόνο του, χωρίς αλλαγή του νόμου από την κυβέρνηση της Βρετανίας, δεν έχει τη δικαιοδοσία να συζητήσει τίποτα άλλο.

►     Δεν είναι κάπως παράδοξο το γεγονός πως οι διαπραγματεύσεις διεξήχθησαν σε συνθήκες άκρας μυστικότητας μεταξύ Μητσοτάκη και του διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου. Πιο συμμετρική, λέμε τώρα, δεν θα ήταν η συζήτηση μεταξύ των διευθυντών του Βρετανικού Μουσείου και του Μουσείου της Ακρόπολης;

Να ξεκινήσουμε από τα βασικά! Είναι εντελώς αντιθεσμικό και δεν συνηθίζεται εξάλλου στη διεθνή διπλωματία ο πρωθυπουργός μιας χώρας να πηγαίνει σε ξένη χώρα και να συναντιέται όχι με τον ομόλογό του αλλά με τον διευθυντή ενός μουσείου! Προφανώς, με τον διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου θα έπρεπε να μιλήσει είτε ο διευθυντής του Μουσείου της Ακρόπολης είτε ο γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού.

►     Είναι σαφές ότι αυτός ο «δανεισμός» έχει προεκλογικό και προσωποπαγές άρωμα. Μήπως ο Κ. Μητσοτάκης ήθελε να φανεί ότι αυτός πέτυχε εκεί όπου δεν πέτυχε η Μελίνα Μερκούρη;

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει αναλάβει προσωπικά αυτή την ιστορία γιατί ακριβώς την ήθελε για εκλογικά και κομματικά οφέλη. Αυτό είχε γίνει αντιληπτό από το 2019, όταν επισκέφτηκε τη Βρετανία και δήλωσε ότι θα ζητούσε από τον Μπόρις Τζόνσον να του δανείσει τα γλυπτά για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την επανάσταση του 1821! Προφανώς από το 2019 υπήρχε ένα συνολικό σχέδιο που έλεγε το εξής:

α) Να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις με το Βρετανικό Μουσείο για δανεισμό.

β) Να κλείσει το Αρχαιολογικό Μουσείο για ένα διάστημα με την πρόφαση της υπόγειας επέκτασής του αλλά στην πραγματικότητα για να διευκολυνθεί η μεταφορά στη Βρετανία εκθεμάτων του Αρχαιολογικού Μουσείου ως ενέχυρο.

γ) Να μεταφερθούν στην Ελλάδα κάποια από τα γλυπτά του Παρθενώνα για λίγο χρόνο.

Αν αυτό το σχέδιο είχε πετύχει –που δεν πέτυχε– θα είχαν μεταφερθεί στη Βρετανία ως αντάλλαγμα εκθέματα που έχουν χαρακτηριστεί αμετακίνητα από τους αρχαιολόγους.

Με αυτές τις τρεις κινήσεις- ο Κυριάκος Μητσοτάκης- ήθελε να παρουσιάσει εν όψει των εκλογών ότι «αυτός έφερε τα γλυπτά του Παρθενώνα» πίσω στην Ελλάδα και βέβαια θα περνούσε σε δεύτερη μοίρα ότι δεν τα έφερε αλλά απλά τα δανείστηκε, αναγνωρίζοντας με αυτόν τον τρόπο την κυριότητά τους στο Βρετανικό Μουσείο και με την προοπτική να τα γυρίσει πίσω.

► Αυτό έγινε με τη συλλογή Στερν;

Μπορεί το προεκλογικό σχέδιο ανταλλαγής στην παρούσα φάση να μην ευοδώθηκε, ωστόσο υπήρξε μια παρόμοια περίπτωση που ήταν η νομιμοποίηση της αρχαιοκαπηλικής συλλογής Στερν και ότι μας παρουσιάσανε σαν επαναπατρισμό να παραμείνει αυτή η συλλογή 50 χρόνια στο Μουσείο της Νέας Υόρκης! Απλά, επειδή δεν είχαν μετατρέψει ακόμα τα δημόσια μουσεία ώστε να έχουν διορισμένα διοικητικά συμβούλια, έκαναν όλη αυτή την ιστορία με ένα ιδιωτικό μουσείο, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης του Ιδρύματος Γουλανδρή.

► Πώς βλέπετε τη γενικότερη πολιτική του υπουργείου Πολιτισμού απέναντι στις αρχαιότητες και ευρύτερα;

 Όσα γίνονται δεν είναι μεμονωμένες κινήσεις. Εντάσσονται στο συνολικό πλαίσιο πολιτικής αυτής της κυβέρνησης που βλέπει ειδικά τις αρχαιότητες ως κάτι εντελώς αναλώσιμο, εφόσον εξυπηρετούν τον σχεδιασμό της. Αυτός μπορεί να είναι είτε το σχέδιο να καταστραφούν αρχαιότητες στον βωμό της «ανάπτυξης», όπως γίνεται στο Ελληνικό, είτε το σχέδιο να καταστραφούν αρχαιότητες για να πάρει περισσότερες αποζημιώσεις και περισσότερα λεφτά ο εργολάβος, όπως στην υπόθεση του Μετρό Θεσσαλονίκης. Ακόμη, για να εργαλειοποιηθούν οι αρχαιότητες για προσέλκυση μαζικού τουρισμού, όπως έγινε με την τσιμεντοποίηση της Ακρόπολης

Έχουμε μια υπουργό Πολιτισμού, τη Λίνα Μενδώνη που δηλώνει ευθαρσώς πως ο πολιτισμός και η πολιτιστική κληρονομιά υποτάσσονται στις ανάγκες της οικονομίας και φυσικά αναφέρεται στις ανάγκες των μεγαλοεπενδυτών και των μεγάλων ομίλων. Δεν αντιμετωπίζει την πολιτισμική κληρονομιά ως εργαλείο ιστορικής μνήμης, συμπερίληψης, ως εργαλείο πολιτισμού για όλους.

►     Η επιστροφή των Μαρμάρων σχεδόν βαφτίζεται «εθνικός στόχος». Όμως πόσο εθνικό και πόσο διεθνές είναι το ζήτημα της λεηλασίας των αρχαιοτήτων;

Η επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα, πέρα από τα «εθνικό στόχο» αποτελεί οικουμενική λαϊκή απαίτηση. Το έγκλημα που έχει συντελεστεί και διαιωνίζεται είναι ότι ο διάδρομος ενός μοναδικού Μνημείου Πολιτιστικής Κληρονομιάς όπως είναι ο Παρθενώνας, ένα αναπόσπαστο τμήμα της αρχιτεκτονικής του, έχει διαμελιστεί και έχει μεταφερθεί στο Λονδίνο.

►     Ποια είναι η δική σας θέση;

Είμαστε ενάντια στη λογική των μεγάλων αποικιοκρατικών μουσείων που οι συλλογές τους είναι όλες κλεμμένες από άλλους λαούς. Ζητάμε την «αποαποικιοποίηση» των μουσείων και τον τερματισμό της παρουσίασης της κληρονομιάς άλλων λαών ως κάτι το «εξωτικό» και της έκθεσης των πολιτιστικών τους θησαυρών ως λάφυρων.

ΠΗΓΗ: Πριν