Του Αλέξανδρου Καπακτσή
Ας το ξεκαθαρίσουμε από την αρχή. Όταν λέμε Γερμανοί εννοούμε την γερμανική άρχουσα τάξη, όχι τους εργαζόμενους και τα υπόλοιπα λαϊκά στρώματα. Αυτοί λοιπόν οι τύποι μας έχουν διδάξει ότι ούτε προχειρολογούν ούτε κινούνται χωρίς σχέδιο και με αποφάσεις που λαμβάνονται εν θερμώ.
Αυτοί οι τύποι λοιπόν, οι ηττημένοι και κατεστραμμένοι από έναν πόλεμο που ξεκίνησαν και πήραν στον γκρεμό όλη την Ευρώπη μαζί τους, έχουν ξεδιπλώσει, εξ ανάγκης λόγω του προηγούμενου γεγονότος, εδώ και δεκαετίες μια στρατηγική για να τους μετατρέψει στο μεγαλύτερο κέντρο ισχύος στον κόσμο. Η στρατηγική αυτή έχει τη λογική της χρήσης ως ξενιστή την ΕΕ και τις χώρες της ζώνης του ευρώ. Έλεγε χαρακτηριστικά, το 2011 την περίοδο της κρίσης, ο πρόεδρος του συνδέσμου γερμανικών βιομηχανιών BDI Χανς Πέτερ Κάιτελ όταν περιέγραφε την αναγκαία στρατηγική σε ένα σημείο: Το μερίδιο της Γερμανίας στο παγκόσμιο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν έχει μειωθεί. Ενώ το μερίδιο της Γερμανίας το 2011, αντιπροσώπευε μόνο περίπου τέσσερα τοις εκατό, το μερίδιο της ζώνης του ευρώ ήταν περίπου 14,5 τοις εκατό. Στην ήπειρό μας, μόνο η ΕΕ είναι ένας πραγματικός παγκόσμιος παίκτης, με σχεδόν μισό δισεκατομμύριο ανθρώπους που παράγει το ένα τέταρτο της παγκόσμιας παραγωγής.
Εξ ανάγκης δέχθηκαν την επιβολή από τις ΗΠΑ την εισδοχή στην ΕΕ χωρών ανδρεικέλων της όπως η Πολωνία και οι βαλτικές χώρες, γνωρίζοντας ταυτόχρονα ότι σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα οι οικονομική αλληλεξάρτηση θα τις έφερνε στην αγκαλιά τους. Η δε έξοδος του έτερου ισχυρού εταίρου των ΗΠΑ του ΗΒ στην πραγματικότητα αποτέλεσε ανακούφιση για τους Γερμανούς.
Το σχέδιο συμπληρώθηκε με το άνοιγμα προς ανατολάς, προς τη Ρωσία και τα μεγάλα ενεργειακά και άλλα αποθέματα της που τροφοδοτούσαν τη γερμανική βιομηχανία με φθηνές πρώτες ύλες. Μεγάλη και πρωτοπόρα οικονομική βάση, φθηνές πρώτες ύλες μετέτρεψαν το γερμανικό κεφάλαιο σε ισχυρότατο παγκόσμιο παίκτη με πολλές, φανερές ή κρυφές σκέψεις. Βέβαια του έλειπε και του λείπει η στρατιωτική ισχύς και οι αναστολές του ηττημένου αλλά έρχεται ο κατάλληλος καιρός, ο βομβαρδισμός της Γιουγκοσλαβίας για να βγούνε τα γερμανικά στρατεύματα εκτός συνόρων και ο πόλεμος στην Ουκρανία για ένα γενναίο πρόγραμμα εξοπλισμών, σε πρώτη φάση 100 δις με προοπτικές αύξησης.
Όμως ή αλλά, γιατί
υπάρχει ένα όμως ή ένα αλλά.
Η συστράτευση με τις ΗΠΑ στο ουκρανικό και την περικύκλωση της Ρωσίας, οι κυρώσεις της ΕΕ σε αυτή έχουν πυροδοτήσει άσχημες εξελίξεις που δεν προοιωνίζουν τίποτα καλό για τη γερμανική οικονομία.
«Το επίπεδο της τιμής του φυσικού αερίου όχι μόνο έχει φτάσει σε κρίσιμο επίπεδο, αλλά σε πολλές περιπτώσεις ένα επίπεδο που απειλεί την ύπαρξη των εταιρειών» δήλωσε ο Peter Adrian, Πρόεδρος του Συνδέσμου Γερμανικών Βιομηχανικών και Εμπορικών Επιμελητηρίων (DIHK).
Λίγο πριν ανακοινωθεί η εισφορά, το 16% των βιομηχανικών εταιρειών επεσήμανε σε έρευνα του DIHK ότι έπρεπε να περιορίσουν τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες ή να εγκαταλείψουν εν μέρει την παραγωγή τους στη Γερμανία λόγω των υψηλότερων τιμών της ενέργειας.
Οι γερμανικές εξαγωγές έχουν γίνει εξαιρετικά ακριβές, αλλά οι τιμές παραγωγού και εισαγωγής έχουν αυξηθεί περίπου δύο φορές πιο γρήγορα. Είναι δύσκολο να μετακυλιστεί το πρόσθετο βάρος στους διεθνείς πελάτες, επίσης λόγω της παγκόσμιας οικονομίας και της αδυναμίας του ευρώ. Έτσι ο Volker Treier, επικεφαλής εξωτερικού εμπορίου στην DIHK, αναλύει την κατάσταση.
Τα πράγματα είναι ζόρικα. Ούτε τα κανάλια προμήθειας ενέργειας αλλάζουν από τη μια μέρα στην άλλη ούτε οι αγορές που χάνονται ξανακερδίζονται εύκολα. Οι δε προειδοποιήσεις προς τον γερμανικό πληθυσμό αλλά και τους λαούς της Ευρώπης ότι θα πάει μακριά η βαλίτσα με ορίζοντα χρόνων ή δεκαετίας, με «κρίσιμα σημεία καμπής» και «τέλος της αφθονίας» που λένε και οι έτεροι Καππαδόκες σύμμαχοι με παρόμοια στρατηγική βάζει ένα ερώτημα. Γιατί το κάνουν οι Γερμανοί;
Γιατί δεν ανοίγουν τον Nord Stream 2 και σε ένα λεπτό όλα τα εφιαλτικά σενάρια, με απρόβλεπτες εξελίξεις, παίρνουν τέλος; Γιατί υποτάσσονται στη στρατηγική των ΗΠΑ που θέτει πλέον από το 2018 επίσημα ως κύριους αντιπάλους τις Ρωσία-Κίνα έτσι ώστε να διατηρήσουν την κυριαρχία και τη θέση τους;
Γιατί η στρατηγική τους για πρωτοκαθεδρία σε έναν πολυπολικό κόσμο αλλάζει στην κατεύθυνση του κολαούζου, του παρατρεχάμενου, σε έναν διπολικό κόσμο όπου τα μπλοκ θα είναι μπετοναρισμένα;
Είναι υποταγμένο το πολιτικό τους προσωπικό στης ΗΠΑ και κάνουν ότι θέλουν αυτές;
Πολύ αμφιβάλουμε. Αν ίσχυε κάτι τέτοιο το γερμανικό κεφάλαιο θα ξεσήκωνε και τις πέτρες για να τους στείλει στον αγύριστο. Παλιοί ηγέτες θα έβγαιναν στο προσκήνιο. Αντιθέτως αν και άργησε τρεις και πλέον μήνες μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Άγγελα Μέρκελ πήρε τελικά θέση, καταδικάζοντας την «εισβολή της Ρωσίας». Έκανε λόγο για «κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου», κι εξέφρασε την αλληλεγγύη της προς την Ουκρανία, όπως και την υποστήριξή της στις ενέργειες του Βερολίνου και των εταίρων της.
Τι είναι τελικά αυτό που οδηγεί τη λογική της Γερμανίας και που δεν καταλαβαίνουμε εμείς; Το να θέλουν να γίνουν αυτόχειρες δεν ήταν ποτέ στη λογική τους. Το να παίρνουν επικίνδυνα ρίσκα ναι, αυτό είναι.
Πριν τον πόλεμο είχαν επιλογές. Τις πάλευαν με καλά αποτελέσματα. Ίσως και να γινόταν οι πρώτοι του κόσμου, δια της ΕΕ, σε μια στρατηγική σχέση αλληλεξάρτησης με το να είναι ο ένας από τους δύο πόλους σε ένα γεωστρατηγικό συνεχές από τον Ατλαντικό στον Ειρηνικό της Κίνας, με ενδιάμεσο τη Ρωσία και τις ατελείωτες πρώτες ύλες της. Ένα τέτοιο σενάριο ήταν πιθανό. Οι βλέψεις των άλλων, Κίνας και Ρωσίας δεν το απέκλειαν. Οι ΗΠΑ σαφώς και ανατρίχιαζαν στην σκέψη.
Και έπειτα ήρθε ο πόλεμος. Ή μάλλον τον επέβαλλαν οι ΗΠΑ. Πόλεμος πάντων μεν πατήρ εστί, πάντων δε βασιλεύς. Και τους μεν θεούς έδειξε, τους δε ανθρώπους, τους μεν δούλους εποίησε, τους δε ελευθέρους είπε ο Ηράκλειτος ξεδιπλώνοντας τη διαλεκτική του σκέψη.
Για τις ΗΠΑ, φαίνεται ότι με την πορεία που έχουν τα πράγματα, ειδικά στον οικονομικό τομέα, η γεωστρατηγική ηγεμονία τους λάμβανε οριστικό και αμετάκλητο τέλος. Μόνη λύση που προκρίνουν, μετά από αρκετά χρόνια ταλαντεύσεων, μια «νέα στρατηγική από τα παλιά» που την ξέρουν καλά: Τα δύο αντιπαρατιθέμενα μπλοκ. Μπορεί ο χαρακτήρας του ενός να είναι διαφορετικός από το παρελθόν αλλά αυτό δεν αλλάζει και πολλά στο βασικό που επιδιώκουν. Μέσα από την αντιπαράθεση του δικού τους μπλοκ και, του υπό διαμόρφωση, του αντιπάλου επιδιώκουν να του επιτύχουν στρατηγικό πλήγμα ή πλήγματα έτσι ώστε η φορά των εξελίξεων να ακολουθήσει την επιθυμητή πορεία. Κατά τη γνώμη μας όσο και αν είναι επιθετική αυτή η στρατηγική και να έχει πλεονεκτήματα δεν μπορεί να νικήσει. Να καθυστερήσει εξελίξεις ή να επιβάλει ευνοϊκούς πρόσκαιρους συμβιβασμούς ναι. Να αλλάξει τη φορά των πραγμάτων όχι. Πέρα από το απρόβλεπτο των εξελίξεων μιας γενικής ανάφλεξης (για τι εξελίξεις και σχέδια να μιλήσεις τότε που δεν θα έχει μείνει κολυμπιθρόξυλο;) δεν μπορεί να άρει τον νόμο της ανισόμετρης ανάπτυξης που οδηγεί στο προσκήνιο χώρες με μεγάλο βάθος πεδίου και πολυδιάστατες σχέσεις και συμμαχίες. Στον πολιτικό οικονομικό και στρατιωτικό εκβιασμό ή επέμβαση, παραδοσιακά όπλα του παλιού ιμπεριαλισμού, προτάσσουν τα άλλα κέντρα τη συνεργασία σε όλα τα επίπεδα χωρίς προαπαιτούμενα και προϋποθέσεις.
Για εμάς ιμπεριαλισμός δεν είναι πολιτική ή μέθοδοι αλλά ο καπιταλισμός που έχει φθάσει σε συγκεκριμένο επίπεδο ανάπτυξης, το κρατικομονοπωλιακό. Το ποια μέσα στις διεθνείς του σχέσεις μέσα στο ιμπεριαλιστικό πλέγμα χρησιμοποιεί το κάθε ιμπεριαλιστικό κέντρο έχει να κάνει με το επίπεδο της ισχύος του, τα μέσα που διαθέτει, τις «παραδόσεις» της κοινωνικοοικονομικής του εξέλιξης και σε τελική ανάλυση τις επιδιώξεις του και τη στρατηγική για την επίτευξη τους.
Για να ξαναγυρίσουμε στους Γερμανούς και στα ερωτηματικά για τη στάση τους που με μια πρώτη ματιά φαίνεται αυτοκτονική και που στην καλύτερη περίπτωση της περικόπτει τις παγκόσμιες φιλοδοξίες. Γιατί παίρνουν αυτή τη στάση;
-Το σίγουρο είναι ότι έτσι διασώζουν την ΕΕ με τη σημερινή της μορφή, που αλλιώς θα διέλυαν οι Αμερικανοί δια των συμμάχων-ανδρεικέλων τους, και δεν πισωγυρίζουν τρεις ή τέσσερις δεκαετίες με όλα τα πλεονεκτήματα που προαναφέραμε.
- Αναδιαρθρώνουν με βίαιο τρόπο την οικονομία τους προσαρμόζοντας την στα νέα δεδομένα. Ταυτόχρονα επανεξοπλίζεται ο γερμανικός ιμπεριαλισμός με τη συναίνεση του διεθνούς, συμμαχικού παράγοντα, και την ενεργητική συγκατάθεση ή παθητική αποδοχή των λαϊκών στρωμάτων, και τα δύο εξίσου σημαντικά για τη μελλοντική χρήση των εξοπλισμών.
-Αφήνουν τον πόλεμο, κυριολεκτικά εδώ αν θυμηθούμε τον Ηράκλειτο, επί του πεδίου και σε βάθος χρόνου να εξαντλήσει τις ΗΠΑ από τη μια μεριά που η ακριβοπληρωμένη «βοήθεια» της σε μια τελειωμένη Ουκρανία θα είναι μοχλός εσωτερικών εξελίξεων και θα συμψηφίζει τις απώλειες του γερμανικού κεφαλαίου και από την άλλη ο ρωσικός ιμπεριαλισμός, όσο και να κρατάει τα ανθρωπιστικά προσχήματα, θα ματώνει περιορίζοντας τις όποιες φιλοδοξίες του εντός των συνόρων του.
- Οι όποιες εξελίξεις είτε θα επιτρέψουν την επαναφορά στο προσκήνιο της αρχικής στρατηγικής ή θα βελτιώσουν σημαντικά τη θέση του γερμανικού ιμπεριαλισμού στις νέες συνθήκες. Οι υπόγειες διαδρομές μυστικών επαφών αλλά και φανερών, όπως αυτές που γίνονται μέσω του Σρέντερ, κρατούν ανοικτούς διαύλους και εναλλακτικές λύσεις.
Προσπαθώντας να απαντήσουμε στο ερώτημα πήραμε υπόψιν κάποια δεδομένα και κάναμε κάποιες υποθέσεις. Το βάσιμο ή όχι αυτών θα το κρίνει το μέλλον. Για τους Γερμανούς ισχυρίζονται, όταν τους περιγράφουν με διάφορα επίθετα, ότι είναι άκαμπτοι και σκληροί, αλαζόνες και υπερόπτες, αλλά και προνοητικοί και μεθοδικοί. Η αλήθεια είναι ότι δεν αφήνουν τίποτα στην τύχη, φροντίζουν στα πλαίσια του δυνατού με επιστημονικό τρόπο να προσεγγίζουν την πραγματικότητα έτσι ώστε να μπορούν να την αλλάζουν, να την τροποποιούν κατά το δοκούν αν είναι δυνατόν ή να επηρεάζουν τις εξελίξεις όσο το δυνατόν περισσότερο προς ίδιον όφελος. Σε καμιά περίπτωση δεν πρόκειται το κυρίαρχο μπλοκ εξουσίας της Γερμανίας, που επιβίωσε μέσα από την καταστροφή δύο παγκοσμίων πολέμων, έχοντας εδώ και εκατό δέκα χρόνια επιτύχει τη μέγιστη δυνατή συναίνεση σε οικονομικό και πολιτικό πεδίο, να αφήνει τα πράγματα να τρέχουν εγκαταλελειμμένα στην τύχη τους χωρίς από πριν να έχει προνοήσει για μέτρα παρέμβασης.
Αυτοκτονικούς ή ιδανικούς αυτόχειρες πάντως δεν θα τους έλεγες…
Και μπορεί τα ιμπεριαλιστικά κέντρα να απεργάζονται σχέδια παντός τύπου, οι εργατικές λαϊκές δυνάμεις που είναι; Η κατάσταση είναι πολύ άσχημη. Όταν οι ιμπεριαλιστές «παίζουν» μόνοι τους οι λαοί μόνο πόνο αίμα και δάκρυα έχουν να αναμένουν. Οι ευθύνες όλων όσων θέλουν να τις εκφράσουν είναι τεράστιες. Μόνο οι συνασπισμένες εργατικές λαϊκές δυνάμεις σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο μπορεί να ανατρέψει τα σχέδια τους.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου