Η «Οχυρά Θέσις Κρήτης» Της Νίκης Τρουλλινού

 Η «Οχυρά Θέσις Κρήτης»

Της Νίκης Τρουλλινού

Από τον Αύγουστο του 1944, σε αγαστή συνεργασία με τους ντόπιους συνεργάτες τους (προεξάρχοντες οι Παπαγιαννάκης και Τζεϊράνης) έχουν εκτελέσει τον «ανθό» του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ στην περιοχή με γνωστό το μένος κατά της οικογένειας Πιμπλή. Αλλά και τον Σεπτέμβρη του ’44 έχουμε πενήντα τέσσερα ακόμη θύματα με την υπογραφή του Μίλερ.

Το 2010, όταν κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα της Μάρως Δούκα «Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ» η αφωνία και η έκπληξη σχεδόν όλων των αναγνωστών, ιστορικών και μη, ήταν σχεδόν καθολική. Η ίδια η συγγραφέας, με τη γνωστή εντιμότητα που τη διακρίνει, από την όγδοη ακόμη σελίδα του βιβλίου της σημειώνει πως η πρώτη ύλη για τη συγγραφή του βιβλίου της ήταν το βιβλίο του Στ. Γ. Βλοντάκη, εκδοθέν στην Αθήνα το 1975 για την «Οχυρά Θέση Κρήτης».

Δηλαδή: το χρονικό της γερμανικής Κατοχής στα Χανιά από τον Οκτώβριο του 1944 ώς τον Μάη του 1945 και της αγγλογερμανικής Κατοχής απ’ τον Μάη ώς τον Ιούλη του 1945. Ακριβώς έτσι. Γιατί, αν και οι Γερμανοί ναζί φεύγουν από την Ελλάδα τον Οκτώβρη του ’44 (απελευθέρωση της Αθήνας στις 12 Οκτώβρη) στη μεγαλόνησο θα παραμείνουν έως τον Μάιο του 1945 ως κατοχική δύναμη! (αδύνατον να αποφύγω τα θαυμαστικά).

Ούτε μόνο αυτό: ενώ στην άλλη Ελλάδα έχουμε ήδη τα Δεκεμβριανά, τη μάχη της Αθήνας και τη συμφωνία της Βάρκιζας, 12 Φλεβάρη 1945, στην Κρήτη Βρετανοί και Γερμανοί με τους ταγματασφαλίτες διοικούν την Οχυρά Θέση Κρήτης. Ή, όπως η Δούκα λέει (σελ. 287) «[...] Οι Γερμανοί πολιορκημένοι απ’ τους αντάρτες, οι αντάρτες επιτηρούμενοι απ’ τους Βρετανούς και οι Χανιώτες αναγκασμένοι να υφίστανται τη γερμανική κατοχή» (χάρτης.)

Ο Σταύρος Γ. Βλοντάκης, παθιασμένος με την Ιστορία του τόπου του, εξαιρετικός φιλόλογος και πολύγλωσσος για την εποχή του, εκπαιδευτικός στο επάγγελμα, γεννήθηκε το 1924 στα Χανιά όπου και τέλειωσε το εξατάξιο Γυμνάσιο, Επονίτης το 1944, με στέκι ένα μπακάλικο στην οδό Κριάρη, έζησε βήμα το βήμα αυτήν την αλλόκοτη περίοδο στα Χανιά, έκλαψε τους δικούς του φίλους σκοτωμένους από γερμανικές σφαίρες, πότε;

Όταν η Ελλάδα ήταν ήδη ελεύθερη από τον γερμανικό ζυγό. Σύμφωνα με τον ιστορικό Ρ. Καρτιέ, οι ναζί έχουν εντολή από τον Χίτλερ να αποχωρήσουν από τα Βαλκάνια από αρχές Σεπτέμβρη. Η προέλαση του Κόκκινου Στρατού είναι ραγδαία, οι Βούλγαροι συνεργάτες της Γερμανίας κοιμήθηκαν φασίστες και ξύπνησαν συνεργάτες των Συμμάχων.

Έτσι στην Κρήτη εγκλωβίζονται τρεις πάνοπλες μεραρχίες του γερμανικού Στρατού (διαβάζοντας όσα μπορούσα σχετικά, ακόμη με τρώει το σαράκι: εγκλωβίστηκαν, αλήθεια;). Η Κατοχή στην Κρήτη συνεχίζεται από... αδυναμία του κατακτητή να φύγει, ένας γέρος δεσπότης, ο Αγαθάγγελος Ξηρουχάκης, εντολοδόχος της ελεύθερης κυβέρνησης της Αθήνας, του Συμμαχικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής (ο αναγνώστης εδώ πρέπει, πιστεύω ακράδαντα, να κάνει, εκτός του παρόντος βιβλίου, τις αναγωγές του στα γεγονότα της Μέσης Ανατολής και την καταστολή των Κινημάτων εκεί 1943 - 1944 κατά της αγγλόφιλης κυβέρνησης Τσουδερού) αλλά και των τοπικών αντιστασιακών οργανώσεων, όπου κάποιες από αυτές ελέγχουν τα βουνά.

Μια αδιανόητη, δηλαδή, για την υπόλοιπη Ελλάδα συμπαράταξη ώς τον Μάιο του 1945. Γιατί, κι εδώ πια η Ιστορία γράφει σοκαριστικές σελίδες: αν και η ναζιστική Γερμανία συνθηκολογεί, ο Χίτλερ αυτοκτονεί, το Βερολίνο είναι στα χέρια των Συμμαχικών δυνάμεων, στην Κρήτη έχουμε αυτό που ο Στ. Βλοντάκης πολύ εύστοχα αποκαλεί «αγγλογερμανική κατοχή στα Χανιά».

Για δυο μήνες, 9 Μάη έως 9 Ιούλη, οι Γερμανοί αν και έχουν υπογράψει την παράδοσή τους στους Εγγλέζους, όχι μόνο δεν είναι κλεισμένοι στα σύρματα αιχμάλωτοι και αφοπλισμένοι, όπως συμβαίνει παντού στον κόσμο με το τέλος του Β΄ Π.Π. αλλά, ιδού η παγκόσμια πρωτοτυπία:

α) οι Γερμανοί μένουν συγκροτημένοι σε μονάδες, κρατούν ΟΛΟ τον οπλισμό τους, θωρακισμένα άρματα και πυροβολικό

β) στην περιοχή που κρατούσαν και που στένευε πολύ αργά είχαν οι ηττημένοι Γερμανοί την ευθύνη (!!!) για την τήρηση της τάξης και τη φύλαξη των εγκαταστάσεών τους

γ) κάνοντας χρήση των δικαιωμάτων που οι Άγγλοι τούς έχουν παραχωρήσει, με την ανοχή αν όχι σύμπραξη της κυβέρνησης της Αθήνας, δολοφονούν ή εκτελούν σαράντα πέντε Κρητικούς, τον τελευταίο στις 28 Ιουνίου 1945, και το πλέον απίστευτο και βάρβαρο: στις 25 Μαΐου 1945 βομβαρδίζουν με πυροβολικό ολόκληρο κατοικημένο χωριό, τον Βατόλακκο στον χανιώτικο κάμπο, με νεκρούς κυρίως γυναίκες και παιδιά (άλλωστε, ήδη, από τον Αύγουστο του 1944, σε αγαστή συνεργασία με τους ντόπιους συνεργάτες τους [προεξάρχοντες Παπαγιαννάκης και Τζεϊράνης] έχουν εκτελέσει τον «ανθό» του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ στην περιοχή με γνωστό το μένος κατά της οικογένειας Πιμπλή, αλλά και τον Σεπτέμβρη ’44 έχουμε πενήντα τέσσερα ακόμη θύματα με την υπογραφή του Μίλερ).

Υποτίθεται δε ότι όλες οι δυνάμεις έχουν συμφωνήσει μετά τον Οκτώβρη (με τους Γερμανούς διοικητές Σουλτς και Μίλερ) ότι θα σταματήσουν τα αντίποινα εναντίον αθώων και θα λειτουργούν τακτικά στρατοδικεία. Και άλλωστε, «όπως είχε τονιστεί», σημειώνει ο Βλοντάκης, «τα αντίποινα κατά του πληθυσμού συντελούν στο να πυκνώνονται οι τάξεις των ανταρτών». Βεβαίως, μετά την ήττα και συνθηκολόγηση των Γερμανών, οι Γερμανοί εκτελούν στην Αγιά και πέντε αντιχιτλερικούς στρατιώτες. Τον δε υπαξιωματικό Weise, αυτομολημένο στον ΕΛΑΣ, παρέδωσε στη γερμανική διοίκηση η αγγλική αρχή.

Μπορούμε να μιλάμε και να γράφουμε μέρες και χρόνια γι’ αυτό το βιβλίο. Σημασία έχει να διαβαστεί. Για δυο ακόμη σπουδαίους λόγους.

● Ο πρώτος λόγος: ο Στ. Βλοντάκης, γι’ αυτές τις τριακόσιες σελίδες μεγάλου σχήματος βιβλίου, με εικόνες και αρχειακό υλικό σε αντίγραφα, έχει διαβάσει άρθρο το άρθρο την εφημερίδα «Παρατηρητής» Χανίων, η μόνη που εκδίδεται τότε, αλλά υποψιασμένος (και, φυσικά με σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών) έχει ξεσκονίσει κυριολεκτικά δύο αρχεία από το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης στα Χανιά, αυτό του Νικολάου Σκουλά (δήμαρχος και νομάρχης Χανίων, αρχηγός της αντιστασιακής Εθνικής Οργάνωση Κρήτης [ΕΟΚ]) με χιλιάδες έγγραφα, και εκείνο του «μοιραίου» για την Ελληνική ιστορία Παύλου Γύπαρη (παλιός μακεδονομάχος, σωματοφύλακας του Βενιζέλου, εμπλεκόμενος στη δολοφονία του Ιωνα Δραγούμη, αξιωματικός στο ελληνικό φρουραρχείο στην Αίγυπτο, ’41 - ’44, και διορισμένος φρούραρχος στα Χανιά, το 1944, πρωτοστάτησε δε στον Εμφύλιο που ακολούθησε).

● Ο δεύτερος λόγος: όλα όσα συνέβησαν στην Οχυρά Θέση Κρήτης επί εννέα συναπτούς μήνες (Οκτώβρης του ’44 μέχρι Ιούλη 1945) παγκοσμίου πρωτοτυπίας γεγονός, η, εκ του αποτελέσματος έστω, συνεργασία Βρετανών και Γερμανών προοικονομεί όλα εκείνα που θα ακολουθήσουν στην Ελλάδα. Αν μάλιστα ο υποψιασμένος αναγνώστης τα συνδυάσει με τα γεγονότα (δηλ. την αιχμαλωσία του Ελληνικού Στρατού στη Μέση Ανατολή) μπορεί να «διαβάσει» και διαφορετικά τον ελληνικό εμφύλιο. Ποιες ήταν οι αποφάσεις; Πού είχαν παρθεί; Και ποια η κυρίαρχη ευθύνη για το αιματοκύλισμα που ακολούθησε; Σε κρίσιμες εποχές σαν τη δική μας, με την προσπάθεια να «αναθεωρηθεί» η Ιστορία, με τη Γερμανία να επανεξοπλίζεται υπό τις ευλογίες όλων, οφείλουμε να ξέρουμε. Έχουμε την ευθύνη να ξέρουμε.

ΠΗΓΗ: Εφσυν