Καλαμάρια ή μυστική ζωή των ασπόνδυλων Του ΚΙΜΠΙ

 Καλαμάρια ή μυστική ζωή των ασπόνδυλων

Του ΚΙΜΠΙ

Θα έπρεπε να απέχω από οποιαδήποτε αναφορά κάνει το «Παιχνίδι του καλαμαριού» πλουσιότερο έστω και κατά ένα δολάριο, από τα σχεδόν ένα δισ. που έχει εκτοξευτεί η αξία του στο χρηματιστήριο της παγκόσμιας διασκέδασης. 

Πλην όμως πρέπει να το πάρω απόφαση: εφόσον οι καπιταλιστές καταφέρνουν να μας πουλήσουν και το σκοινί που θα κρεμαστούμε, όπως εύστοχα έγραψε η Ναταλί Χ. στην «Εφ.Συν.», 18/10 (το άλλο σκοινί, που θα κρεμούσαμε εμείς αυτούς, φυλάσσεται πλέον μόνο στα μουσεία), εξίσου άνετα μπορούν να μας βάλουν να πλακωνόμαστε για το τι ακριβώς μας πούλησαν: σκοινί για κρέμασμα ή μαλλί για πλέξιμο; Εγώ, πάλι, παρηγοριέμαι με το γεγονός ότι το εμπόρευμα -το είδα σε σαββατοκυριακάτικο μαραθώνιο τηλεθέασης- δεν το ψώνισα, αλλά το έκλεψα: το είδα με δανεικούς κωδικούς. Αλλά μη με καρφώσετε στο Netflix.

Ολίγη βιολογία: καλαμάρι, ασπόνδυλο, μαλάκιο, δεκάποδο και διβράγχιο. Έχει τρεις καρδιές, ελάχιστο εγκέφαλο, μήκος από μερικά εκατοστά μέχρι μερικά μέτρα, κολυμπά διαρκώς, τρέφεται με ψαράκια, αλλά μια χαρά τη βγάζει και με πλαγκτόν, θηρεύει κατά μόνας, αλλά στους ωκεανούς είναι αρκετά συνεργατικό, διαθέτει ποικίλες τεχνικές επιβίωσης, όπως χρωμοφόρα κύτταρα που του επιτρέπουν να καμουφλάρεται, και παρά την εκ πρώτης όψεως τρυφερή κι ευαίσθητη ανατομία του, το ρύγχος που κρύβει στο στόμα του επιτρέπει να σκοτώνει και να σκίζει τη λεία του, άρα το κάνει μια χαρά σαρκοφάγο θηρευτή.

Δεν ξέρω αν και με ποιον τρόπο τα καλαμάρια ενέπνευσαν το κορεάτικο παιδικό παιχνίδι που αποτελεί το ερέθισμα της σειράς. Υποθέτω ότι υπάρχει κάποιος υπαινιγμός ότι το ανθρώπινο είδος, η φύση και ο «ανθρωπισμός» του, εν τέλει δεν διαφέρει πολύ από τα ασπόνδυλα, όταν βρίσκεται μπροστά σε διλήμματα ζωής και θανάτου: λούφα, παραλλαγή, καμουφλάζ, διαγκωνισμός, αλληλοεξόντωση. Αν ισχύει αυτός ο συνειρμός, αδικεί τα μαλάκια και τα ασπόνδυλα που γενικώς δεν νομίζω ότι κανιβαλίζουν. Αυτά είναι χαρακτηριστικά των πρωτευόντων θηλαστικών, και δη των σαρκοφάγων. Ακόμη κι ο Χομπς, που είχε τη χείριστη γνώμη για την ανθρώπινη φύση, με τους λύκους συνέκρινε το είδος μας, όχι με τα καλαμάρια: Homo hominis lupus est.

Η σειρά μου άρεσε. Ήταν συναρπαστική και διασκεδαστική και δεν υπάρχει κανένας λόγος να επιστρατεύσω άλλοθι για το αν ήταν ή όχι αντικαπιταλιστική αλληγορία, ενδοσκόπηση στα ανθρώπινα ένστικτα, ιδεολογικό μανιφέστο κ.λπ. Ο τρόμος, η βία έχουν από αρχαιοτάτων ενταχθεί στην ανθρώπινη ψυχαγωγία. Έχετε σκεφτεί πόση «σπλατερίλα» έχει ο Προμηθέας που τα όρνια του τρώνε το συκώτι, ο Οιδίπους που βγάζει τα μάτια του και η Μήδεια που σφάζει τα παιδιά της; Και όσους ανησυχούν για την έκθεση των παιδιών στην ακραία βία της σειράς, τους καλώ να θυμηθούν τα κανιβαλικά μηνύματα του παιδικού τραγουδιού για το μικρό καράβι: «Και τότε ρίξανε τον κλήρο/να δούνε ποιος ποιος ποιος θα φαγωθεί». Δεν ξέρω πόσο αθώο σας φαίνεται.

Και πόσο πιο αθώα είναι ο «Αδύναμος κρίκος» κι όλα τα συναφή ριάλιτι γνώσεων ή ολικής αγνοίας με βασικό κανόνα την εξόντωση των αντιπάλων; Το «Παιχνίδι του καλαμαριού» δεν διαφέρει και τόσο από τον «Αδύναμο κρίκο», όπου όλοι οι παίκτες παίζουν για να αυξήσουν το χρηματικό έπαθλο, αλλά ταυτόχρονα αλληλοεξοντώνονται γιατί ένας μόνο θα το πάρει. Φανταστείτε έναν «Αδύναμο κρίκο» όπου οι παίκτες δεν γράφουν απλώς το όνομα του ανταγωνιστή που θέλουν να πετάξουν, αλλά τον σημαδεύουν μ' ένα νεροπίστολο με κόκκινη, αιμάτινη μπογιά. Ε, κάπως έτσι είναι το «Παιχνίδι του καλαμαριού», αλλά με πολλή πλοκή και πολλές εναλλακτικές εξόντωσης.

Σε τελική ανάλυση, το «Καλαμάρι» είναι μια ακόμη ευφυής συνόψιση του ανταγωνισμού που επέβαλαν στις ανθρώπινες κοινωνίες όλα τα εκμεταλλευτικά συστήματα προ καπιταλισμού, μόνο που ο τελευταίος την κατέστησε μοναδική και αναπόδραστη συνθήκη. Το δόγμα «ο θάνατός σου η ζωή μου» είναι η βαθύτερη ηθική υπόσταση όλων των διακηρύξεων υπέρ του ανταγωνισμού και της ανταγωνιστικότητας -στη ζωή, στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, στο κυνήγι μιας θέσης εργασίας, στη δουλειά, στην οικονομία, στην αγορά, στις εξαγωγές, στο παγκόσμιο εμπόριο- που έχει αναχθεί σε αποκλειστικό παράγοντα προόδου.

Υπάρχει μια συστηματική, εξ απαλών ονύχων εκπαίδευση στον θάνατο, τον φυσικό, τον κοινωνικό, τον οικονομικό, τον θάνατο που συντελείται ακριβώς δίπλα μας, όταν ο απολυμένος μαζεύει τα πράγματά του, ή πολύ μακριά μας, όταν ένα παιδί πεθαίνει από ασιτία στη Ζιμπάμπουε. Και υπάρχει και ο αργός θάνατος της ασφυκτικής πίστωσης, του βρόχου του ιδιωτικού χρέους που καθιστά τους ανθρώπους αληθινά υποζύγια. Κι αυτό ίσως είναι το πιο ενδιαφέρον εύρημα της σειράς: οι 456 παίκτες, μια μικρογραφία της κοινωνίας από τον πάτο ώς το μέσο της πυραμίδας, χρωστάνε συνολικά 46 δισ. γουόν κι αυτό είναι το ποθητό έπαθλο. Περίπου 33 εκατ. ευρώ, 72.000 το κεφάλι, τόσο είναι η τιμή κάθε ζωής κατά τους διοργανωτές του παιχνιδιού του καλαμαριού. Το κίνητρο δεν είναι απλά η επιβίωση, αλλά η απαλλαγή από το χρέος. Εφόσον λοιπόν είναι ορθό ότι όλο το χρέος του κόσμου στον εαυτό του δεν πρόκειται ποτέ να εξοφληθεί, δεν θα ήταν πιο έξυπνη μια απλή διαγραφή του, μια αναίμακτη ευθανασία των πιστωτών; Η προτιμάτε να το οργανώσουμε ως παιχνίδι, με 7,5 δισ. υπερχρεωμένους ανθρώπους θεατές και στην αρένα τον αφρό της ασπόνδυλης χρηματοπιστωτικής «Διεθνούς»; Θα το έπαιρνε το Netflix;

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ

Σέονγκ-Τζι χαν: Γιατί το έκανες αυτό;

Ο Ιλ-ναμ: Ξέρεις τι κοινό έχει κάποιος χωρίς λεφτά με κάποιον με πάρα πολλά λεφτά; Η ζωή δεν έχει πλάκα γι’ αυτούς. Αν έχεις πολλά λεφτά, ό,τι κι αν αγοράσεις, όλα γίνονται βαρετά στο τέλος. Κάποια στιγμή όλοι οι πελάτες μου έλεγαν το ίδιο πράγμα. Ότι δεν χαιρόντουσαν πλέον τη ζωή τους. Έτσι, μαζευτήκαμε όλοι και συσκεφτήκαμε. Τι μπορούμε να κάνουμε για διασκέδαση;

Σέονγκ Τζι-χαν: Διασκέδαση; Μας έμπλεξες σε αυτό για πλάκα;

Χουάνγκ Ντονγκ-χιουκ, «Το παιχνίδι του καλαμαριού»

ΠΗΓΗ: kibi-blog.blogspot.com