Οι αλυσίδες... της απληστίας και της εκμετάλλευσης Του Μπάμπη Μιχάλη

 Οι αλυσίδες... της απληστίας και της εκμετάλλευσης

Του Μπάμπη Μιχάλη

Ενώ οι πωλήσεις και τα κέρδη τους απογειώθηκαν στην πανδημία, αυξάνοντας κατά 123% τα μερίσματα που έδωσαν στους μετόχους τους, στους εργάτες και αγρότες που κράτησαν ανοιχτές τις εφοδιαστικές αλυσίδες δεν έδωσαν δεκάρα τσακιστή.

Η πανδημία του κορονοϊού κόστισε στους εργαζόμενους παγκοσμίως χαμένα εισοδήματα 3,7 τρισ. δολαρίων. Από την άλλη πλευρά, αρκετές επιχειρήσεις κατάφεραν όχι μόνο να μη γονατίσουν αλλά και να αβγατίσουν τα κέρδη τους, τα οποία απόλαυσαν λίγοι.

Το πιο τρανό παράδειγμα είναι οι μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ της Ευρώπης, τις οποίες έβαλε στο μικροσκόπιό της μια νέα μελέτη που έδωσε χθες στη δημοσιότητα η γνωστή ΜΚΟ Οxfam. Η μελέτη της Oxfam αποκαλύπτει μεταξύ άλλων ότι:

■ Οι εισηγμένες αλυσίδες σούπερ μάρκετ της Ευρώπης κατέγραψαν μεταξύ β’ και δ’ τριμήνου 2020 αύξηση 11,1% στις πωλήσεις τροφίμων και άλλων αγαθών πλην καυσίμων, έναντι αύξησης μόλις 1,6% την ίδια περίοδο το 2019.

■ Μη εισηγμένες εταιρείες σούπερ μάρκετ, όπως οι Aldi North, Aldi South και Lidl αύξησαν αντίστοιχα τις πωλήσεις τους κατά 8,5% πέρυσι, ενώ κάποιες άλλες αλυσίδες λιανικού εμπορίου, όπως η Jumbo, κατά 11%.

■ Μεταξύ Μαρτίου και Δεκεμβρίου 2020 η xρηματιστηριακή αξία των μεγαλύτερων αλυσίδων σούπερ μάρκετ αυξήθηκε κατά 101 δισ. δολάρια έναντι αύξησης κατά 75 δισ. δολάρια το 2019.

■ Ιδιοκτήτες μη εισηγμένων αλυσίδων σούπερ μάρκετ, όπως οι Αλμπρεχτς των Aldi North και Αldi South και ο Ντίτερ Σβαρζτζ του ομίλου Schwarz (που αποτελείται από τα Lidl και Kaufland), είδαν τον πλούτο τους να αυξάνεται σε λιγότερο από έναν χρόνο κατά 37% και 30% αντίστοιχα.

Παρά τα κέρδη αυτά, όμως, οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ στήριξαν ελάχιστα αυτούς που τις κράτησαν όρθιες, δηλαδή τους εργαζόμενους της πρώτης γραμμής που δούλευαν στα καταστήματά τους με κίνδυνο της υγείας τους, αλλά και τους εργάτες της γης και τομέα των τροφίμων σε όλον τον πλανήτη, που μόχθησαν προκειμένου να παραμείνουν ενεργές οι αλυσίδες εφοδιασμού τους.

Αντίθετα, οι εισηγμένες εταιρείες σούπερ μάρκετ επέλεξαν να διανείμουν το 98% των καθαρών τους κερδών κατά τη διάρκεια της πανδημίας στους μετόχους τους -μέσω επαναγοράς μετοχών και παροχής μερισμάτων.

Τα συνολικά μερίσματα που διένειμαν στους μετόχους τους αυξήθηκαν κατά 123% -από 10 δισ. δολάρια το 2019 σε 22,3 δισ. δολάρια το 2020.

Από την άλλη πλευρά, σχεδόν καμία από τις αλυσίδες δεν προχώρησε σε κάποια σημαντική επένδυση για τη βελτίωση των αλυσίδων εφοδιασμών και τη στήριξη των εργαζομένων στην παραγωγή των τροφίμων και την αγροτική παραγωγή, που βιώνουν ακραίες δυσκολίες λόγω της πανδημίας. Τα σούπερ μάρκετ και οι ιδιοκτήτες τους έκλεισαν εντελώς τα μάτια στην εκτεταμένη εκμετάλλευση, την ανισότητα και τις διακρίσεις φύλου που επικρατούν σήμερα στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού τροφίμων.

Οι εργαζόμενοι και αγρότες που συμμετείχαν στην έρευνα της Oxfam και αποτελούν μέρος της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων των σούπερ μάρκετ δεν κέρδιζαν αρκετά για την επιβίωσή τους.

Κάποιοι δεν κέρδιζαν καν τον κατώτατο μισθό, ενώ αρκετοί εργάζονταν σε συνθήκες που θύμιζαν περισσότερο δουλεία παρά εργασία. Ενας εξ αυτών, ο Φελίπε από τη Βραζιλία, ήταν αναγκασμένος να μαζεύει μαζί με έναν άλλο εργάτη 2,5 τόνους καφέ καθημερινά στη διάρκεια της πανδημίας. Κέρδιζε στην καλύτερη περίπτωση 36 δολάρια για δουλειά δυο εβδομάδων, καθώς το αφεντικό του του αφαιρούσε από το μεροκάματο το ενοίκιο, την τροφή και τον εξοπλισμό για την εργασία του.

Ο καφές που μαζεύουν εργάτες όπως ο Φελίπε καταλήγει στα ράφια των ευρωπαϊκών σούπερ μάρκετ. Σύμφωνα με τη μελέτη, λιγότερο από το 1% των αμοιβών που απόλαυσαν οι μέτοχοι των ευρωπαϊκών σούπερ μάρκετ πέρυσι θα μπορούσε να καλύψει το χάσμα μεταξύ των σημερινών μισθών και ενός μισθού διαβίωσης για τους εργαζόμενους στη μεγαλύτερη πολιτεία παραγωγής καφέ, της Βραζιλίας.

 

Στην Ελλάδα τα ίδια και χειρότερα

 

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με σχετικές μελέτες οι μεγαλύτερες αλυσίδες σούπερ μάρκετ είδαν τις πωλήσεις τους να αυξάνονται κατά σχεδόν 10% και τα ταμεία τους να γεμίζουν με 12 δισ. ευρώ την περίοδο της πανδημίας. Αλήθεια, όμως, από πού προέκυψαν όλα αυτά τα δυσθεώρητα ποσά; Πώς «αυγάτισαν» τα κέρδη των μετόχων σε τέτοιο βαθμό μέσα σε έναν χρόνο;

* * *

Για ερωτήματα όπως τα παραπάνω αρκεί μια ματιά στο πώς βίωσαν οι εργαζόμενοι στα σούπερ μάρκετ και τις αποθήκες αυτήν τη φρενήρη αύξηση της κερδοφορίας για τη μεγαλοεργοδοσία του κλάδου. Η κατάσταση περιγράφεται συνοπτικά από την εξής φράση: «Τους στύβουν σαν λεμονόκουπες»! Έχουμε και λέμε λοιπόν:

Μεγάλη εντατικοποίηση, ωράρια που «τεντώνονται», εργαζόμενοι που δουλεύουν σερί για μήνες χωρίς ρεπό, ήλιο με ήλιο, χωρίς ούτε τα στοιχειώδη μέτρα προστασίας. Δουλειά και τις Κυριακές την περίοδο της πανδημίας, ωράρια - λάστιχο που ξεκινούν 7 το πρωί και μπορούν να φτάσουν μέχρι και τις 10.30 το βράδυ.

Κι από πάνω, εργοδότες να απειλούν εργαζόμενους για να μη χαθεί ούτε μια ώρα εργασίας, παρά τα κρούσματα που καταγράφονταν κατά δεκάδες στους χώρους δουλειάς. Κι όμως, η εργοδοσία καλούσε τους εργαζόμενους να παραβιάσουν ακόμα και την προληπτική καραντίνα, προκειμένου «να βγει η δουλειά». Καταστήματα έμεναν ανοιχτά, αν και υπήρχαν διαπιστωμένα κρούσματα, με την εργοδοσία να μετακινεί προσωπικό από το ένα στο άλλο, ευνοώντας αντί να φρενάρει την υπερμετάδοση.

Ακόμα και τις μέρες της ισχυρής χιονόπτωσης στην Αττική υπήρξαν περιπτώσεις εργαζομένων που αναγκάστηκαν εκβιαστικά να πάνε για δουλειά, με την απειλή ότι θα τους κόψουν μεροκάματα ή μέρες από την άδειά τους.

* * *

Ο εφιάλτης που ζουν τους τελευταίους μήνες οι εργαζόμενοι πίσω από τους πάγκους, στα ταμεία και στα ράφια, γράφοντας κάθε μέρα χιλιόμετρα στο «πέρα - δώθε» για να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη λειτουργία και κερδοφορία των επιχειρήσεων, τώρα γίνεται προσπάθεια να γενικευτεί. Εκεί προσβλέπει το νομοσχέδιο - έκτρωμα Χατζηδάκη που ψήφισε η κυβέρνηση, με τη συνδρομή του ΣΥΡΙΖΑ στα περισσότερα άρθρα του.

Και όσο ο ιδρώτας τρέχει για τους εργαζόμενους, τόσο φουσκώνουν οι λογαριασμοί για τους μετόχους, την ώρα μάλιστα που στο σύνολό τους τα εργατικά - λαϊκά στρώματα βάζουν ακόμα πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη για τα είδη πλατιάς κατανάλωσης. Αποκαλυπτική ως προς αυτό είναι η προαναγγελία των ανατιμήσεων που περνάνε ήδη στη λαϊκή κατανάλωση, εξαιτίας της αύξησης του κόστους μεταφοράς των εμπορευμάτων και της αύξησης στις τιμές των πρώτων υλών.

Η εικόνα λοιπόν για την κατάσταση των εργαζομένων σε έναν κλάδο που δεν γνώρισε κρίση, αλλά αλματώδη αύξηση της κερδοφορίας του, παρά τη μεγάλη βύθιση της καπιταλιστικής οικονομίας, καταρρίπτει τον μύθο των κομμάτων και των επιτελείων της αστικής τάξης: Τον μύθο της «ανάπτυξης για όλους» ή της «δίκαιης ανάπτυξης», που τώρα αναβαθμίζεται με το Ταμείο Ανάκαμψης και τις νέες θυσίες στις οποίες καλούνται οι εργαζόμενοι για την προώθηση των επενδύσεων.

* * *

Οι αντιφατικές αυτές εικόνες δεν αποτελούν κάποια «εξαίρεση» σε μια κατά τ' άλλα «κανονικότητα» του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης. Είναι μέρος της ίδιας της «κανονικότητάς» του, η οποία εκφράζεται σε όλους τους κλάδους και σε όλα τα κράτη, είτε με νεοφιλελεύθερες είτε με σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις, είτε με «περιοριστικά» είτε με «επεκτατικά» μέτρα στη δημοσιονομική πολιτική.

Εκεί είναι που πρέπει να αναζητηθεί και η διέξοδος από τους εργαζόμενους: Στην πάλη για να γίνει δικός τους ο αμύθητος πλούτος που παράγουν με τα χέρια και το μυαλό τους, για την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών τους, τις οποίες σήμερα τσαλαπατούν μια χούφτα παράσιτα.

Χ. Μ.

 

 

ΠΗΓΗ: Εφσυν, Ριζοσπάστης