Οι δασικοί χάρτες ως εργαλείο για παραπέρα επιχειρηματική εκμετάλλευση της γης

 Οι δασικοί χάρτες ως εργαλείο για παραπέρα επιχειρηματική εκμετάλλευση της γης

Ανάμεσα στις συνέπειες που θα έχει η κύρωση των δασικών χαρτών, είναι η διευκόλυνση της καταστροφής εκτάσεων δασικού χαρακτήρα, η καταστροφή της μικρής και μεσαίας ιδιοκτησίας, η συγκέντρωση της γης στο κράτος και στα χέρια μεγάλων επενδυτών, αλλά και το ξεκλήρισμα ενός τμήματος βιοπαλαιστών αγροτών και κτηνοτρόφων. 

Να σβήσει τις φωτιές που άναψε με τους δασικούς χάρτες στην Κρήτη επιχειρεί ο υπουργός Περιβάλλοντος Κώστας Σκρέκας, που μετέβη εκτάκτως στη μεγαλόνησο. Επί σχεδόν ένα μήνα και στους τέσσερις νομούς διοργανώνονται ογκώδεις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας, με καταλήψεις Δασαρχείων αλλά και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης από αγροτικούς συλλόγους, φορείς και συλλογικότητες που αντιτίθενται στην υφαρπαγή της κρητικής γης. Το ίδιο το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης είχε ζητήσει την αναστολή της ανάρτησης των δασικών χαρτών ήδη από τις 17 Μαρτίου, ενώ αντίστοιχα ψηφίσματα εξέδωσαν δήμοι και τοπικοί φορείς του νησιού. Σε αυτό το κλίμα, και με δεδομένες τις αντιδράσεις και σε άλλες περιοχές της χώρας, η εξάμηνη παράταση που ανακοινώθηκε το βράδυ της Δευτέρας επιχειρείται να λειτουργήσει πυροσβεστικά.

Η παράταση αποτέλεσε έμμεση παραδοχή για τα λάθη που υπήρξαν στη διαδικασία (επισήμως η διατύπωση ήταν: «για να δοθεί ο απαιτούμενος χρόνος για εσωτερικές και οριζόντιες διορθώσεις από τις αρμόδιες υπηρεσίες του θεματικού περιεχομένου των δασικών χαρτών»), χωρίς όμως και πάλι να υπάρχουν ενδείξεις ότι θα καμφθούν οι αντιδράσεις, ακόμα και μετά τη μείωση του τέλους άσκησης αντιρρήσεων κατά 50%. Ηδη οι Αγροτικοί Σύλλογοι Αστερουσίων και Ηρακλείου και η Επιτροπή Αγώνα Αγροτών Τυμπακίου χαρακτηρίζουν την παράταση «στάχτη στα μάτια» ανακοινώνοντας την κλιμάκωση των κινητοποιήσεών τους, διεκδικώντας μεταξύ άλλων την παράταση για έναν χρόνο όλης της διαδικασίας και χωρίς κανένα κόστος για την υποβολή αντιρρήσεων.

Οι σοβαρότερες όμως αντιρρήσεις δεν αφορούν τον χρόνο ή το κόστος για την όλη διαδικασία, αλλά το ζήτημα του ιδιοκτησιακού καθεστώτος στην κρητική γη. Από τη μία οι αγροτικοί σύλλογοι τονίζουν πως μέσω των δασικών χαρτών νομιμοποιούνται οι καταπατήσεις μεγαλοαγροτών, μεγαλοκτηνοτρόφων, μεγαλοξενοδόχων, μεγαλοκατασκευαστών κ.λπ., ενώ από την άλλη σοβαρότατες καταγγελίες γίνονται και από τα κατά τόπους κινήματα κατά της επέλασης των βιομηχανικών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

«Παίρνουν χωράφια και βοσκοτόπια για να μπορούν να φυτέψουν παντού όχι δέντρα, αλλά ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά, ξενοδοχειακές μονάδες, αεροδρόμια, καζίνα, γήπεδα γκολφ και χερσαίες υποδομές που θα πλαισιώνουν τις επικείμενες εξορύξεις υδρογονανθράκων στις θάλασσές μας» αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Αυτόνομη Πρωτοβουλία για τη Γη και την Ελευθερία.

Σε ανακοίνωσή του το Συντονιστικό Ρεθύμνου κατά των ΒΑΠΕ, αφού εξιστορεί το νομικό πλαίσιο επέλασης των ΑΠΕ στις δασικές εκτάσεις ήδη από την εποχή Σημίτη και ειδικά με τους νόμους Μπιρμπίλη (2010) και Χατζηδάκη (2020), τονίζει μεταξύ άλλων πως «το κράτος έχει αποδείξει πως είναι με το μέρος των μεγαλοεπενδυτών κι αυτοί οι χάρτες αρπαγής της γης δεν πρόκειται να αποσυρθούν και να ξαναφτιαχτούν σωστά με υποσχέσεις αλλά μόνο με τη μαζική συμμετοχή όλων μας σε κοινό αγώνα».

Η διαδικασία ανάρτησης των δασικών χαρτών, που ξεκίνησε πριν από δύο μήνες περίπου, αποκάλυψε μια ακόμα πλευρά των συνεπειών που έχει για τους βιοπαλαιστές αγρότες το νομικό πλαίσιο που διαμορφώνουν η σημερινή και όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις, στο έδαφος της εμπορευματοποίηση της γης.

Ας δούμε ποιες είναι οι διατάξεις του νομοθετικού πλαισίου που επηρεάζουν καθοριστικά την κατάρτιση των δασικών χαρτών;

Είναι δύο άρθρα του Συντάγματος του 1975, το 117 παρ.3 , σύμφωνα με το οποίο δάση που καταστράφηκαν ή αποψιλώνονται κηρύσσονται αναδασωτέα και αποκλείεται να διατεθούν για άλλο προορισμό και το 24, σύμφωνα με το οποίο τα δάση μπορούν να αλλάξουν χρήση, μόνον αν προέχει για την εθνική οικονομία η αγροτική χρήση και μετά από τεκμηρίωση για κάθε επιμέρους περίπτωση.

Όπως γίνεται αντιληπτό δεν άργησαν να εμφανιστούν οι προσφυγές στο ΣτΕ (Συμβούλιο της Επικρατείας), που κατέληξαν σε αποφάσεις που φτάνουν μέχρι του σημείου της ακύρωσης της πορείας όλου του έργου.

Οι αποφάσεις αυτές είναι

• η 685/2019 με την οποία η Ολομέλεια έκρινε αντισυνταγματικές τις οικιστικές πυκνώσεις. Τα άρθρα 24 και 117 του Συντάγματος απαγορεύουν ρητά αυτές τις αλλαγές χρήσης.
• η 1411/2019 με την οποία έκρινε παράνομη τη μερική κύρωση γιατί δεν εξετάστηκαν όλες οι αντιρρήσεις. Ξεπερνούν σήμερα τις 180.000 και
• η 710/2020 με την οποία η Ολομέλεια ακύρωσε τις διαδικασίες εξαγοράς των δασικών εκτάσεων που εκχερσώθηκαν προ του 1975.

Οι δασικοί χάρτες δεν είναι απλά μια «αποτύπωση» των εκτάσεων με βάση τον χαρακτήρα τους (δάσος, αγρός, κατοικία, πόλη), αλλά στην πραγματικότητα αποτυπώνουν σχέσεις παραγωγής και ιδιοκτησίας.

Περιέχουν τις μεταβολές στην ιδιοκτησία, στο χαρακτήρα και τη χρήση των εκτάσεων, ενώ διευκολύνουν την εξυπηρέτηση των σημερινών και μελλοντικών αναγκών του κεφαλαίου για κερδοφόρες επενδύσεις, σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων και του περιβάλλοντος.

Ουσιαστικά, η ολοκλήρωση αυτής της διαδικασίας και το ξεκαθάρισμα του ιδιοκτησιακού καθεστώτος και των χρήσεων γης είναι προϋπόθεση για την ανεμπόδιστη υλοποίηση των επενδυτικών σχεδίων των επιχειρηματικών ομίλων, ιδιαίτερα στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, του Τουρισμού και των Κατασκευών.

Γιατί όταν ο δασικός χάρτης γίνει οριστικός, ο χαρακτηρισμός μιας έκτασης που περιλαμβάνεται σε αυτόν διαμορφώνει «καθαρό τοπίο» στη γη, που σε συνδυασμό με την ιδιοκτησία, θα αποτελέσει κερδοφόρα διέξοδο για συσσωρευμένα κεφάλαια. Σ' αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση, η ΝΔ επιταχύνει το έργο της προηγούμενης κυβέρνησης, θέλοντας να επιλύσει ένα χρόνιο ζήτημα.

Πρόσχημα η προστασία του περιβάλλοντος

Ανάμεσα στις συνέπειες που θα έχει η κύρωση των δασικών χαρτών, είναι η διευκόλυνση της καταστροφής εκτάσεων δασικού χαρακτήρα, η καταστροφή της μικρής και μεσαίας ιδιοκτησίας, η συγκέντρωση της γης στο κράτος και στα χέρια μεγάλων επενδυτών, αλλά και το ξεκλήρισμα ενός τμήματος βιοπαλαιστών αγροτών και κτηνοτρόφων. Παράλληλα, με τα χαράτσια που θα απαιτηθούν από το παράβολο για τις αντιρρήσεις μέχρι τους φόρους ακινήτων για τα συμβόλαια, θα αυξηθούν και τα κρατικά έσοδα.

Η διαδικασία ανάρτησης των δασικών χαρτών και η επικύρωσή τους δεν έχει επομένως να κάνει με την προστασία της κρατικής δασικής περιουσίας και του περιβάλλοντος, όπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση. Αλλωστε, είναι γνωστό ότι παράλληλα επιδιώκει να νομιμοποιήσει καταπατήσεις, εκχερσώσεις, παράνομους οικισμούς και αυθαίρετα, σε βάρος της κρατικής δασικής γης.

Το πόσο «επιτακτική» ανάγκη για το κεφάλαιο είναι η υλοποίηση των δασικών χαρτών και του Κτηματολογίου φαίνεται άλλωστε και από το γεγονός ότι αποτελούσε προαπαιτούμενο του 3ου μνημονίου.

Η ίδια ανάγκη αποτυπώθηκε επίσης στην έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας (Δεκέμβρης 2016), στην κλαδική μελέτη της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας «Χρήσεις γης και τουρισμός 2014», στη μελέτη της «McKinsey & Company» για λογαριασμό του ΣΕΒ («Η Ελλάδα 10 χρόνια μπροστά»), στις προτάσεις του ΣΕΒ τον Μάρτη του 2017, που έκαναν λόγο για «προτεραιότητες - εργαλεία, που θα εξασφαλίσουν την υλοποίηση των μεγάλων "εμβληματικών έργων" στο πλαίσιο της "αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας", σε συνεργασία με το υπερ-ταμείο ιδιωτικοποιήσεων».

Μεγάλα προβλήματα σε χιλιάδες αγροτοκτηνοτρόφους

Από τις πρώτες κιόλας μέρες έναρξης των αναρτήσεων, χιλιάδες αγροτοκτηνοτρόφοι είδαν ότι σε πολλές περιπτώσεις οι καλλιεργούμενες εκτάσεις εμφανίζονται ως «δάση» ή «δασικές εκτάσεις».

Χαρακτηριστικά, στην Κρήτη, μετά την ανάρτηση των δασικών χαρτών, ποσοστό άνω του 70% της ενδοχώρας - και όχι μόνο - χαρακτηρίζεται ως δάσος ή δασική έκταση. Ετσι, οι αγροτοκτηνοτρόφοι κινδυνεύουν να χάσουν εκτάσεις που καλλιεργούσαν για χρόνια, ενώ προβλέπονται και τσουχτερά χαράτσια, ύψους έως και 4.000 ευρώ, για αντιρρήσεις σχετικά με τον χαρακτήρα των εκτάσεων.

Πάνω σε αυτό το έδαφος έχουν γίνει μια σειρά μαζικές κινητοποιήσεις στο νησί, όπου κτηνοτρόφοι και αγρότες με τρακτέρ και αγροτικά μηχανήματα διαδηλώνουν έξω από Διευθύνσεις Δασών, Περιφέρειες και Αποκεντρωμένες Διοικήσεις. Τελευταία τέτοια κινητοποίηση, με πολύ μεγάλη συμμετοχή, έγινε τη Δευτέρα 5 Απρίλη.

Οι μεγάλες αντιδράσεις και η προσπάθεια να διασκεδαστούν, ανάγκασαν την κυβέρνηση να δεσμευτεί για νομοθετική ρύθμιση, όπου προβλέπεται η οριζόντια παράταση έξι μηνών για την υποβολή αντιρρήσεων από τους πολίτες επί του περιεχομένου των δασικών χαρτών και η μείωση του τέλους άσκησης αντιρρήσεων κατά 50%. Σε αυτό το πλαίσιο, την Παρασκευή ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, επισκέφτηκε τα Χανιά.

Με αφορμή αυτές τις εξελίξεις, ο «Ριζοσπάστης» συζήτησε με εκπροσώπους Αγροτικών Συλλόγων και Ομοσπονδιών της Κρήτης.

Τους παίρνουν τη γη που καλλιεργούν τόσα χρόνια!

«Μετά τις αναρτήσεις, διαπιστώσαμε πως χαρακτηρίστηκαν ως "δασικές" εκτάσεις που ήταν παλιότερα αγροτικές, που εγκαταλείφθηκαν για διάφορους λόγους, των οποίων την κυριότητα μπορεί το κράτος να αμφισβητήσει. Δασικές εκτάσεις που εκχερσώθηκαν και ανέκαθεν καλλιεργούνται για λόγους επιβίωσης από βιοπαλαιστές αγρότες, χωρίς νομιμοποιητικά στοιχεία, βρίσκονται "στον αέρα".

Αντίστοιχα δασικές εκτάσεις, οι οποίες βόσκονται για πάνω από 40 - 50 χρόνια, κινδυνεύουν να μην επιδοτηθούν ως βοσκότοποι αν δεν ενταχθούν στις βοσκήσιμες γαίες, όπως μέχρι σήμερα και έτσι οι κτηνοτρόφοι να χάσουν τις όποιες ενισχύσεις. Το ίδιο ισχύει και για εκτάσεις που καλλιεργούνται, με αποτέλεσμα αγρότες να κινδυνεύουν να τους απαιτηθεί επιστροφή ενισχύσεων - επιδοτήσεων.

Χαρακτηρίστηκαν επίσης ως "δασικές" εκτάσεις που εσφαλμένα έχουν χαρακτηριστεί έτσι, επειδή οι ιδιωτικές μελετητικές εταιρείες δεν έκαναν λόγω κόστους τις απαραίτητες τεχνικές διαδικασίες και πρέπει τώρα οι δασικές υπηρεσίες να κάνουν διορθώσεις», τονίζει ο πρόεδρος της Ενωτικής Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Χανίων Μανούσος Σταυριανουδάκης.

«Οι μικροϊδιοκτήτες της γης βλέπουν μπροστά τους έναν Γολγοθά, για να αποδείξουν τον χαρακτήρα της περιουσίας τους», αναφέρει ο Κωστής Σαββάκης, πρόεδρος του Αγροτικού Συλλόγου Αμαρίου από το Ρέθυμνο, και συνεχίζει: «Μία μεγάλη μερίδα βιοπαλαιστών δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στα μεγάλα κόστη της διαδικασίας αντιρρήσεων - ενστάσεων και τις ασφυκτικές χρονικές προθεσμίες και θα αναγκαστεί να παρατήσει τη γη του.

Χαρακτηριστικά, καλούμαστε να πληρώσουμε ένα τσουχτερό παράβολο για την αντίρρηση, την αμοιβή ιδιώτη δασολόγου, δικηγόρου, μηχανικού, τοπογραφικά, συνολικά δηλαδή μπορεί να χρειαστούν - ανάλογα με τα στρέμματα του καθενός - κοντά στα 4.000 ευρώ. Και αν προσθέσουμε και τις απαιτήσεις του Κτηματολογίου, μπορεί να φτάσουν και τα 8.000 ευρώ. Και όλα αυτά όταν οι τιμές των προϊόντων μας κατρακυλούν, ενώ τα αγροτοεφόδια και συνολικά το κόστος παραγωγής ανεβαίνει συνεχώς».

Συμπληρώνοντας ο Μανούσος Σταυριανουδάκης επισημαίνει πως «με δεδομένη την υποστελέχωση των δασικών υπηρεσιών, δεν θα μπορέσουν οι υπάλληλοί της να ανταποκριθούν στη διαδικασία αντιρρήσεων. Χαρακτηριστικά, οι οργανικές θέσεις είναι κενές περίπου κατά 60%. Στη Δασική Υπηρεσία στο Ηράκλειο καλούνταν 6 δασολόγοι να αντεπεξέλθουν σε έναν τεράστιο όγκο αιτήσεων για αντιρρήσεις - ενστάσεις, οι οποίες εκτιμάται ότι θα ξεπεράσουν τις 10.000, με διορία κατάθεσής τους λίγους μήνες».

Δεν κάνουμε πίσω μέχρι να δικαιωθούμε!

Μιλώντας για το πώς αντέδρασαν οι αγροτοκτηνοτρόφοι, ο Κωστής Σαββάκης επισημαίνει: «Οργανώσαμε τον αγώνα μας μέσα από τους Αγροτικούς και Κτηνοτροφικούς Συλλόγους. Με τις μαζικές και δυναμικές κινητοποιήσεις που έχουμε κάνει τις τελευταίες βδομάδες, με τη συμμετοχή χιλιάδων αγροτοκτηνοτρόφων, στείλαμε το μήνυμα προς την κυβέρνηση ότι δεν θα επιτρέψουμε και αυτό το χτύπημα, ότι θα αντισταθούμε, ότι δεν πρόκειται να δεχτούμε την αρπαγή της γης μας».

Ο Μανούσος Σταυριανουδάκης προσθέτει ότι «η κυβέρνηση θορυβήθηκε και δεσμεύτηκε ότι θα προχωρήσει σε διορθώσεις των δασικών χαρτών. Δεν εφησυχάζουμε όμως, γιατί γνωρίζουμε πως σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, η διαδικασία αυτή οφείλει να επιταχυνθεί. Ακόμα, τα μέτρα που εξήγγειλε δεν ικανοποιούν τα αιτήματά μας, αφού η μείωση για παράδειγμα του τέλους άσκησης αντιρρήσεων κατά 50% είναι πολύ μακριά από το αίτημα ώστε να μην επιβαρυνθεί ο αγροτικός κόσμος και τα άλλα λαϊκά στρώματα το τέλος των αντιρρήσεων, όπως και τις υπόλοιπες επιβαρύνσεις.

Παράλληλα, δεν μας έχει δώσει απάντηση σε αιτήματα που αφορούν την επιβίωση των συναδέλφων σε σχέση με το πώς θα εξασφαλίσει τη συνέχεια της χρήσης της βοσκής και όχι τη μετατροπή των όποιων δασικών εκτάσεων βόσκονται σε περιοχές εγκατάστασης ανεμογεννητριών, για το πώς θα δοθεί η δυνατότητα χρήσης των δασικών εκτάσεων που κατά το παρελθόν εκχερσώθηκαν χωρίς άδεια για αλλαγή της χρήσης και καλλιεργούνται για λόγους επιβίωσης από βιοπαλαιστές αγρότες και πως δεν θα χαθεί καμία επιδότηση.

Όσον αφορά την παράταση, μέσα σε 6 μήνες δεν θα προλάβουμε να ολοκληρώσουμε τη διαδικασία, ειδικά εν μέσω πανδημίας. Ο αγώνας μόλις ξεκίνησε και δεν θα κάνουμε πίσω μέχρι να δικαιωθούμε».

 

ΠΗΓΗ: Εφσυν, dasarxeio, Ριζοσπάστης