Αντί για «διαρκής επανάσταση» διαρκής πόλεμος Της Μαριάννας Τζιανζή

Αντί για «διαρκής επανάσταση» διαρκής πόλεμος

Της Μαριάννας Τζιανζή

Πριν 23 χρόνια δημοσιεύτηκε σε μια γαλλική εφημερίδα ένα άρθρο του σουμπκομαντάντε Μάρκος, με τίτλο «Ο Τέταρτος Παγκόσμιος Πόλεμος έχει αρχί­σει». Ο λαοφιλής ηγέτης των Ζαπατίστας χα­ρακτηρίζει Τρίτο Παγκόομιο Πόλεμο την ψυχροπολεμική περίοδο που όλοι γνωρίζουμε πώς έληξε.

Παρόλο που πέρασαν 23 χρόνια από τότε, το κείμενο του Μάρκος εντυπωσι­άζει και σήμερα με τη διεισδυτικότητα και την οξυδέρκειά του. Ταυτόχρονα, μας κάνει να αναρωτηθούμε: τι είδους πόλεμος είναι αυτός που βιώνουμε σήμερα. Πρόκειται για μια μάχη του Τέταρτου (ας τον πούμε έτσι) Μεγάλου Πολέμου ή για έναν διαρκή πόλεμο χωρίς όνομα;

Το σίγουρο είναι ότι ζούμε σε ένα ιστο­ρικό μεταίχμιο, όπως ήταν ο Δεύτερος Πα­γκόσμιος Πόλεμος τον 20^ο αιώνα. Σήμερα, τυπικά, βρισκόμαστε στη μεταπολεμική πε­ρίοδο, όμως πολλοί έχουμε την αίσθηση ότι ένας νέος πόλεμος έχει ήδη αρχίσει κι ας μην μπορούμε να εντοπίσουμε την επίσημη ημε­ρομηνία έναρξής του. Ένας πόλεμος πλανη­τικών διαστάσεων, χωρίς «Άξονες» και «Συμ­μάχους» με τα αντίπαλα στρατόπεδα να μην ορίζονται αποκλειστικά με γεωγραφικούς όρους. Το σίγουρο είναι ότι στο στόχαστρο των επιτιθέμενων, στην Ελλάδα και αλλού, βρίσκεται ο άνθρωπος της εργασίας και όσα αυτός κατέκτησε όχι μόνο στη διάρκεια της παρατεταμένης μεταπολεμικής «ευημερίας» αλλά και χάρη στους αγώνες πολλών γενιών. Και όχι μόνο ο εργαζόμενος αλλά και ο άνθρωπος ως κοινωνικό και βιολογικό ον.

Ασφαλώς δεν ζούμε «το τέλος της Ιστορί­ας», όμως ζούμε το τέλος της εργασίας όπως την ξέραμε, της παιδείας όπως την ξέραμε, του πολιτισμού όπως τον ξέραμε, της επικοι­νωνίας της κοινωνικής ακόμα και της οικο­γενειακής ζωής όπως την ξέραμε αφού, από την παραδοσιακή έκφραση «το σπίτι μου, το κάστρο μου» φτάνουμε στο «ο εαυτός μου, το κάστρο μου» — συχνά εννοώντας «ο ψηφια­κός εαυτός μου».

Κάποτε βροντοφωνάζαμε «ένας είναι ο εχθρός, ο ιμπεριαλισμός». Σήμερα το σύν­θημα αυτό θεωρείται μάλλον ντεμοντέ, ενώ, σύμφωνα με τα περισσότερα τηλεοπτικά δελ­τία ειδήσεων, ο εχθρός (της δημόσιας υγείας, άρα και ο προσωπικός μας εχθρός) είναι ο συ­νωστισμός. Όχι, φυσικά, στα λεωφορεία, τον Ηλεκτρικό και το Μετρό, όπου τις ώρες της αιχμής οι επιβάτες σαρδελοποιούνται, ούτε σε πολλούς χώρους εργασίας, όπου τα μέτρα προστασίας των εργαζομένων είναι υποτυ­πώδη έως ανύπαρκτα. Με άλλα λόγια, το «Μένουμε Σπίτι» έχει εξελιχθεί στο «Κλείνομαι στον εαυτό μου, προσέχω τον εαυτό μου και έτσι προσέχω και τους άλλους» — αντίθε­τα, το να συμπιέζονται 150 άνθρωποι σε ένα αεροπλάνο, δεν θεωρείται συνωστισμός...

Δεν υπάρχει ούτε ένα πεδίο της κοινω­νικής ζωής που να μην έχει επηρεαστεί από την πανδημία του κορονοϊού, σε συνδυασμό φυσικά με τους εφιάλτες αλλά και τις υπο­σχέσεις της εποχής μας. Η ελεύθερη μετα­κίνηση ανθρώπων, προϊόντων και υπηρε­σιών από χώρα σε χώρα και από ήπειρο σε ήπειρο, που κάποτε θεωρούνταν η επιτομή της παγκοσμιοποίησης, τώρα δυναμιτίζε­ται — αν και το άυλο χρήμα μετακινείται με μανία και φέρνει περισσότερο χρήμα, αλλά όχι για όλους. Όσο για τις ιδέες, και αυτές μετακινούνται και διαδίδονται, αλλά συχνά κονσερβαρισμένες, αποστεγνωμένες — και εννοείται ότι η μετακίνηση των προσφύγων των πολέμων και της φτώχειας είναι σήμερα πιο κυνηγημένη από ποτέ.

Για εκατομμύρια ανθρώπους το καράβι του μέλλοντος -αλλά και του παρόντος- μπάζει νερά. Όλο και περισσότεροι στριμώχνονται στα αμπάρια του μεγάλου «Τιτα­νικού», όλο και λιγοστεύουν οι τυχεροί για τους οποίους προβλέπονται θέσεις στις σω­σίβιες λέμβους. Το να πούμε ότι χρειάζονται νέα εργαλεία, αναλύσεις και συνθήματα, νέες μορφές οργάνωσης και δράσης δεν μας κα­θιστά αυτόματα δυνητικούς απόστολους της επανάστασης.

Ειρήνη, γη και ελευθερία, δημοκρατία, ψωμί και τριαντάφυλλα: λέξεις που, σε διά­φορες ιστορικές στιγμές, συγκλόνισαν, ενέπνευσαν, παρακίνησαν τους λαούς που πή­ραν τη μοίρα τους στα χέρια τους. Σήμερα η έννοια της ελευθερίας εμπεριέχει ξανά την απελευθέρωση από το φόβο: της αρρώστιας και του θανάτου, του πολέμου, της ανεργίας, της φτώχειας, του αποκλεισμού, του ελέγχου, της χειραγώγησης, της βελούδινης ή άγριας καταστολής.

Όπως κι αν βαφτίσουμε τον νέο πόλεμο, το επίθετο που του ταιριάζει είναι το «διαρ­κής». Μέσα σε έναν μόνο χρόνο διακυβέρνη­σης της Νέας Δημοκρατίας κατακτήθηκαν ή πολιορκούνται πολλά οχυρά της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Στον διαρκή αυτόν πό­λεμο δεν έχουμε ακόμα γίνει «πολεμιστές», παρότι υπάρχουν θύλακες αντίστασης: όμη­ροι είμαστε οι περισσότεροι ή πολιορκούμενοι ή υπόδουλοι, όμως η Ιστορία διδάσκει ότι και οι δούλοι κάποτε εξεγείρονται, ακόμα κι αν σήμερα δεν υπάρχει κάποιος Σπάρτακος, κάποια Ρόζα, κάποιος Λένιν ή Τσε να τους καθοδηγήσει.

ΠΗΓΗ: Πριν