Γυναίκες στην εξουσία Της Αιμιλίας Καραλή

Γυναίκες στην εξουσία

Της Αιμιλίας Καραλή

Πρόσφατα εξελέγη η «πρώτη γυναίκα» πρόεδρος της Δημοκρατίας. Διθύραμβοι και εορταστική ατμόσφαιρα για το γεγονός. «Νίκη του γυναικείου κινήματος(!)», έγραφε μια εφημερίδα. Ας σκεφτούμε, όμως, εάν η γυναικεία της «ιδιότητα» είναι αρκετή για να εξασφαλίσει την λειτουργία μιας κοινωνίας που κατοχυρώνει τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων.

Τις τελευταίες μέρες στους δρόμους του Μιλάνου έχουν αναρτηθεί αφίσες που απεικονίζουν τα πρόσωπα γυναικών επιμελώς μακιγιαρισμένα, ώστε να εμφανίζονται θύματα σωματικής βίας. Πάνω από τα πρόσωπα υπάρχει ο τίτλος: «απλά επειδή είμαι γυναίκα». Κάτω από τις φωτογραφίες αναγράφονται δεινά των γυναικών: οικογενειακή βία, χαμηλότεροι μισθοί, ακρωτηριασμός γεννητικών ορ­γάνων, καταναγκαστικός γάμος, βιασμός. Το προκλητικό είναι ότι στις φωτογραφί­ες απεικονίζονται γυναίκες που άσκησαν, ασκούν ή εκπροσωπούν εξουσία, η οποία με τον έναν ή τον άλλο τρόπο διαιωνίζει το σύστημα που ταπεινώνει γυναίκες (και άντρες). Ανάμεσά τους η Άνγκελα Μέρκελ, Μισέλ Ομπάμα, Χίλαρι Κλίντον, η Αούνγκ Σαν Σου Κι. Στην πλειοψηφία τους -ή με την ανοχή τους- έχουν συναινέσει στις αποφάσεις των κομμάτων τους για πολέ­μους, έχουν ψηφίσει νόμους που έχουν διαλύσει τα ανθρώπινα δικαιώματα και έ­χουν απαξιώσει άντρες και γυναίκες.

Αλλά και στα δικά μας τώρα. Πρόσφα­τα εξελέγη η «πρώτη γυναίκα» πρόεδρος της Δημοκρατίας. Διθύραμβοι και εορταστική ατμόσφαιρα για το γεγονός. «Νίκη του γυναικείου κινήματος(!)», έγραφε μια εφημερίδα, «επιτέλους, γυναίκα!», έγρα­φε ένα σάιτ, πάνελ μεσημεριανάδικων, πρωινάδικων, ξενυχτάδικων σχολίασαν με χαμόγελα την εκλογή, «δικαίωση» δή­λωναν βουλευτίνες και πολιτεύτριες που με τη διοργάνωση φιλανθρωπικών γκα­λά και αγώνες μπιτς βόλεϊ μάχονται υπέρ των κακοποιημένων γυναικών. Ο ρόλος, βέβαια, του θεσμού τον οποίον εκπροσω­πεί η νέα πρόεδρος δεν συζητήθηκε. Κι ας μην αναφερθούμε στην επικύρωση μνημονιακών νόμων που καταργούν δικαιώματα ή καταστρέφουν το περιβάλλον που έχει υπογράψει ως ανώτερη δικαστικός. Ας σκεφτούμε το τι θα υπογράφει από δω κι εμπρός. Κι αν η γυναικεία της «ιδιότη­τα» είναι αρκετή για να εξασφαλίσει τη λειτουργία μιας κοινωνίας που κατοχυρώ­νει τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων.

Μιας και αναφερόμαστε σε ανθρώ­πους, παρά τη δημοφιλή παρετυμολογία ότι η λέξη άνθρωπος προέρχεται από την ένωση του επιρρήματος άνω και του ρή­ματος θρώσκω (δίνοντας στο ρήμα την ση­μασία του κοιτάζω αντί της ορθής ορμώ), η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Άν­θρωπος δεν σημαίνει «αυτός που κοιτάζει ψηλά» αλλά αυτός που έχει την «όψιν ανδρός». Ένα απλό κοίταγμα σε έγκυρα λε­ξικά της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (π.χ. H. Liddel - R. Scott, J. B. Hofmann) τονί­ζουν την προέλευση: πιθανόν εκ του ανήρ + οψ. Το πιθανόν αφορά την περίπτωση του να είναι ξένη λέξη, όπως έγραφε ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης. Στην κυπρι­ακή διάλεκτο, ακόμη η λέξη άδρωπος (ή άγρωπος) σημαίνει τον άνδρα. Μια μικρή περιήγηση, εξάλλου, σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες δείχνει ότι η λέξη άνδρας ταυτι­ζόταν με τη λέξη άνθρωπος.

Για να χαθεί η αρχική σημασία της λέ­ξης δόθηκαν πολλοί αγώνες από άντρες και γυναίκες. Αγώνες που δεν αφορούσαν μόνο το κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο ζωής που την ωθούσαν στο περιθώριό της αλλά και τα στερεότυπα τα οποία είχαν αποδεχτεί και οι ίδιες οι γυναίκες: «ιδανι­κή» μητέρα, σύζυγος, κόρη. Ακόμη και σε χώρους που ευαγγελίζονταν την κοινωνία της ισότητας των ανθρώπων, χρειάστηκαν πολλές προσπάθειες για να συνειδητοποι­ηθεί το αυτονόητο.

Η ιστορία της γυναικείας καταπίεσης είναι ταυτοχρόνως στην πιο ακραία εκδο­χή της η καταπίεση της ανθρώπινης ιδιό­τητας απ' όλα τα πατριαρχικά συστήματα, από τα συστήματα που στηρίζονταν και στηρίζονται στην ιδιοκτησία των ανθρώ­πων ως παραγωγικών μέσων. Και για να εξασφαλιστεί αυτή η ιδιοκτησία έπρεπε να υπάρξουν επιμέρους ιεραρχήσεις σε «ισχυρούς άνδρες» και «ασθενείς γυναί­κες». Σε αυτήν τη διαδικασία φτιάχτηκαν και οι ρόλοι των φύλων ως κοινωνικές κατασκευές με διακριτούς ρόλους η κάθε μία. Το σώμα, η σεξουαλικότητα, τα συναι­σθήματα, η μορφή, η κοινωνική θέση, τα «πρέπει» και τα «μη» για κάθε φύλο, έγιναν υπόθεση της κάθε εξουσίας για να χειρα­γωγεί, για να ελέγχει και να διατηρείται.

Κι επειδή για «να μείνουν τα πράγμα­τα όπως είναι, πρέπει όλα να αλλάξουν», γι' αυτό και παραχωρούνται εξουσίες σε γυναίκες. Ποτέ όμως η εξουσία. Αυτή δεν έχει φύλο, δεν έχει πρόσωπο, δεν έχει κα­μιά Μεγάλη Ουσία, όπως θα έλεγε ο Διο­νύσιος Σολωμός. Δεν την αφορά δηλαδή η ελευθερία των ανθρώπων, παρά μόνο η δική της ασυδοσία.

ΠΗΓΗ: Πριν