Μελέτη για τους υπερχρεωμένους δανειολήπτες Το σχέδιο ρύθμισης των οφειλών διάσωση των τραπεζών

Μελέτη για τους υπερχρεωμένους δανειολήπτες Το σχέδιο ρύθμισης των οφειλών διάσωση των τραπεζών

 Η Ένωση Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδας της ΓΣΕΕ, στο πλαίσιο της απολογιστικής της δράσης των 10 ετών λειτουργίας της, πραγματοποίησε μελέτη για τη Διαχείριση της Υπερχρέωσης Φυσικών Προσώπων.

Η μελέτη βασίστηκε σε στοιχεία καταναλωτών-οφειλετών που προσέφυγαν στην E.E.K.E. με σκοπό τη διευθέτηση των οφειλών τους κατά το χρονικό διάστημα 2009-2019. Για την εξαγωγή των στατιστικών αποτελεσμάτων, χρησιμοποιήθηκαν μόνο τα στοιχεία των οφειλετών εκείνων που κινήθηκαν υποβάλλοντας αίτηση υπαγωγής στις δικαστικές ρυθμίσεις του Νόμου 3869/2010 (Νόμος Κατσέλη).

Το σύνολο των οφειλών μη εξυπηρετούμενων δανείων των οφειλετών που υπέβαλαν αίτηση στο Νόμο με την υποστήριξη της Ε.Ε.Κ.Ε. ανέρχεται στα 62.000.000 €.

Ακολουθούν τα βασικά σημεία της μελέτης:

Το Προφίλ των Δανειοληπτών μη Εξυπηρετούμενων Δανείων 

• Tο μεγαλύτερο ποσοστό των οφειλετών που αντιμετώπισαν προβλήματα αποπληρωμής δανείων βρίσκεται σε παραγωγική – υπό οικονομικούς όρους – ηλικία (το 61, 72% έχει ηλικία 40-59 ετών).
• Στην πλειοψηφία τους οι οφειλέτες με προβλήματα υπερχρέωσης είναι μισθωτοί σε ποσοστό 38,36%, άνεργοι σε ποσοστό 35,84% και συνταξιούχοι σε ποσοστό 17,38%, γεγονός που καταδεικνύει την οικονομική δυσπραγία που προκάλεσαν οι αλλεπάλληλες περικοπές σε μισθούς και συντάξεις.
• Το 71,20% των οφειλετών είναι ιδιοκτήτες μίας κύριας κατοικίας χωρίς κανένα απολύτως επιπλέον περιουσιακό στοιχείο. Μόλις το 15,92% των οφειλετών διαθέτουν και άλλα περιουσιακά στοιχεία πλην της κύριας κατοικίας με συνηθέστερα τα αγροτεμάχια.
• Το 73,85% των δανειοληπτών είναι ιδιοκτήτες κύριας κατοικίας που η αντικειμενική αξία δεν ξεπερνά τις 100.000€. Μόλις το 2,49% των οφειλετών έχει κύρια κατοικία που ξεπερνά σε αξία τις 250.000 ευρώ.
• Το μέσο ετήσιο εισόδημα των οφειλετών το 2008, στις απαρχές της κρίσης και όταν οι συνέπειες δεν ήταν ακόμα ιδιαίτερα αισθητές, ήταν 28.418 €. Κατά το έτος 2017, παρατηρείται το χαμηλότερο μέσο ετήσιο εισόδημα, το οποίο αγγίζει μόλις τις 7.956 € παρουσιάζοντας μείωση κατά 20.462€ μέσα σε 10 έτη. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, μπορεί κανείς να κάνει λόγο για «φτωχοποίηση» του πληθυσμού της χώρας.

Περιγραφή μη Εξυπηρετούμενων Δανείων

• Αναφορικά με το ύψος των δανειακών τους υποχρεώσεων, το 35,6% των δανειοληπτών είχαν λάβει δάνεια ύψους έως 50.000€ ενώ το 24,33% έως 100.000€, ποσοστά που καταδεικνύουν ότι οι δανειολήπτες δεν λάμβαναν υπέρογκα δάνεια στοχεύοντας σε πολυτελείς συνθήκες διαβίωσης.
• Μελετώντας τα δανειακά προϊόντα, την πρωτοκαθεδρία έχουν τα στεγαστικά δάνεια που δόθηκαν στο 62% των δανειοληπτών και ακολουθούν τα καταναλωτικά με το αισθητά μικρότερο ποσοστό 24,98%. Οι δανειολήπτες, όπως συνάγεται, επιθυμούσαν τη διευκόλυνση της καθημερινότητάς τους και τη στοιχειώδη εξασφάλιση της οικογένειάς τους.
• Εξετάζοντας την τακτική των τραπεζών, εξάγεται το συμπέρασμα ότι τα μισά δάνεια χορηγήθηκαν από μόλις 2 πιστωτικά ιδρύματα.
• Ενδεικτικά, ένα πιστωτικό ίδρυμα χορήγησε σε καταναλωτή 9 στεγαστικά δάνεια και σε άλλον 11 επαγγελματικά, γεγονός που δημιουργεί αμφιβολίες για την υπεύθυνη διαχείριση των πιστωτικών κινδύνων από την πλευρά των τραπεζών.

Συσχετισμός Δανείων και Δανειοληπτών

• Οι οφειλέτες σε ποσοστό 35,07% είναι δανειολήπτες που κατά την υποβολή αίτησης στο Δικαστήριο ήταν άνεργοι, αδυνατώντας να εξεύρουν εργασία, με συνολικές οφειλές ύψους 21.637.406,95€ και ακολουθούν οι ιδιωτικοί υπάλληλοι (27,38%) με οφειλές ύψους 16.890.776,16€.
• Επαγγελματικά και Επιχειρηματικά Δάνεια συνολικού ύψους 86.297.29€ έχουν λάβει στην πλειοψηφία τους οι – κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης- άνεργοι.
  
• Η μέση αξία των πιστωτικών καρτών που είχαν στην κατοχή τους οι οφειλέτες ανέρχεται σε 3.608€, των καταναλωτικών δανείων που έλαβαν σε  704€ και των στεγαστικών δανείων σε 62.404€.
• Το μεγαλύτερο ποσοστό δανείων (65,12%) που υπολογίζεται σε συνολική αξία 40.178.402,60€ διατέθηκε σε έγγαμους δανειολήπτες. 

Η Δικαστική Πορεία των Αιτήσεων

• Ο χρόνος αναμονής, των οφειλετών που δεν έχουν εκδικαστεί ακόμα, από την ημερομηνία κατάθεσης της αίτησης έως την ημερομηνία εκδίκασης της υπόθεσης στο Δικαστήριο κυμαίνεται από 212 έως 2.127 ημέρες. Ο αιτών δηλαδή θα πρέπει να αναμείνει 49 μήνες, κατά μέσο όρο, έως την εκδίκαση της υπόθεσής του.
• Ο χρόνος αναμονής, όσων οφειλετών οι υποθέσεις έχουν τελεσιδικήσει, από την ημερομηνία κατάθεσης της αίτησης έως την έκδοση της οριστικής απόφασης κυμαίνεται από 336 έως 1.942 ημέρες. Ο αιτών δηλαδή θα έπρεπε να αναμείνει 38 μήνες, κατά μέσο όρο, την έκδοση της απόφασης, παραμένοντας σε συνθήκη αβεβαιότητας για όλο αυτό το διάστημα.

Η Αποτύπωση των Αποτελεσμάτων των Οριστικών Δικαστικών Αποφάσεων

• Από το σύνολο των οφειλών που διαχειρίστηκε η Ε.Ε.Κ.Ε. κατόρθωσε να διαγράψει το 67,75% και να ρυθμίσει το 32,25%. Το ποσό που ρυθμίστηκε θα αποπληρωθεί σε – κατά μέσο όρο – 169 μηνιαίες δόσεις, δηλαδή σε 14 χρόνια, δίνοντας μια βαθιά ανάσα στους συμπολίτες μας που υποφέρουν από τις πολιτικές των μνημονίων.

Ο κίνδυνος κατάσχεσης και πλειστηριασμού της κύριας κατοικίας και της περιουσίας πολλών συμπολιτών μας, χωρίς κανένα πλαίσιο αποτελεσματικής προστασίας, είναι ακόμα μια ολέθρια συνέπεια της βαθιάς οικονομικής ύφεσης και παράλληλα το σοβαρότερο πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας το οποίο ζητά άμεση, δίκαιη και αποτελεσματική λύση που θα προσιδιάζει στη συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή του κοινωνικού κράτους.

Παρατηρήσεις - Συμπεράσματα:

Στόχος η διάσωση των τραπεζών 

Μετακύλιση βαρών στους φορολογούμενους 

Ο Νόμος, όπως ίσχυε, έκρινε με βάση τη μοναδικότητα και τις ιδιαιτερότητες της κάθε περίπτωσης, με προεξάρ­χοντα τα κοινωνικά κριτήρια, εισάγοντας, για πρώτη φορά επί της ουσίας στην ελληνική έννομη τάξη, το δίκαιο της ατομικής πτώχευσης του φυσικού προσώπου – μη εμπόρου, μέσω του οποίου, υπό αυστηρές προϋποθέ­σεις, προστατευόταν ένα minimum αξιοπρεπούς διαβίωσης με την ταυτόχρονη διάσωση της κύριας κατοικίας του υπερχρεωμένου οφειλέτη. Νόμους σαν κι αυτόν, απολαμβάνουν σχεδόν όλες οι χώρες του δυτικού πολιτισμού διαχρονικά, ακόμα δηλαδή και σε περιόδους μη οικονομικής κρίσης.

Ο προσανατολισμός στη ρύθμιση των κόκκινων δανείων μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας, όπως του εξωδικαστι­κού μηχανισμού, σημαίνει πρακτικά ότι θα γίνεται κανείς δεκτός με κριτήρια αντικειμενικά (οικονομοτεχνικά) και όχι υποκειμενικά, προσαρμοσμένα στην δική του μοναδική περίπτωση, όπως το κριτήριο της σχέσης μεταξύ αντι­κειμενικής αξίας του υπό διάσωση ακινήτου και ύψους του δανείου. Δηλαδή, με κριτήρια κόστους – οφέλους για τον πιστωτή και παντελώς άσχετα με κοινωνικά κριτήρια που αφορούν το πρόσωπο του οφειλέτη, χωρίς βεβαίως να λαμβάνονται υπ’ όψιν η μοναδικότητα και οι ιδιαιτερότητες της κάθε περίπτωσης, θέτοντας ένα χαμηλότερο του σημερινού ορίου αντικειμενικής αξίας του ακινήτου, προκειμένου να εντάσσεται κανείς στην νέα ρύθμιση.

Η διακηρυχθείσα επιδότηση του «κόκκινου» δανείου που θα εντάσσεται στη ρύθμιση από το Ελληνικό Δημόσιο, μετακυλύει άδικα ένα ακόμη βάρος στις πλάτες των φορολογουμένων πολιτών, ενώ η ζημία θα έπρεπε να επιρρι­φθεί στα ίδια τα πιστωτικά ιδρύματα, τα οποία έχουν λάβει ήδη διαδοχικές αναχρηματοδοτήσεις από το Ελληνικό Κράτος.

Το όλο δε σχέδιο ρύθμισης των οφειλών περισσότερο προσανατολίζεται στη διάσωση των πιστωτικών ιδρυμάτων από το πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων παρά στην ελάφρυνση του πολίτη από τα χρέη του και στην προστασία των συνταγματικώς και διεθνώς προστατευόμενων δικαιωμάτων του στην κύρια κατοικία και την αξιοπρέπειά του, ιδίως σε περιόδους δραματικής οικονομικής ύφεσης που τα δικαιώματα αυτά πλήττονται έτι περισσότερο.

Η αναλυτικότερη μελέτη του νέου πτωχευτικού πλαισίου με ταυτόχρονη συγκριτική θεώρηση του τρόπου που άλλα ευρωπαϊκά ή μη κράτη διαχειρίζονται το πρόβλημα της υπερχρέωσης, είναι αναγκαία, με σκοπό την εξαγωγή κρίσιμων και χρήσιμων συμπερασμάτων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την ισορροπημένη πρόταση επίλυσης της υπερχρέωσης στην Ελλάδα.

ΠΗΓΗ: Η Ένωση Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδας της ΓΣΕΕ