Bauhaus: O ...πολιτιστικός μπολσεβικισμός που κυνηγήθηκε από τους ναζί Του Αντώνη Πολυχρονάκη

Bauhaus: O ...πολιτιστικός μπολσεβικισμός που κυνηγήθηκε από τους ναζί

Του Αντώνη Πολυχρονάκη

To πρωί της 11ης Απριλίου 1933, ένοπλοι αστυνομικοί εισβάλλουν, κατ΄εντολήν της Γκεστάπο, στο κτίριο της Σχολής του Μπάουχαους στο Βερολίνο, συλλαμβάνουν 32 φοιτητές και την σφραγίζουν. Αιτιολογία; Ο «πολιτιστικός μπολσεβικισμός» της Σχολής και το αντιναζιστικό υλικό της βιβλιοθήκης της, που «απεδείκνυε» την σχέση της με το Κομμουνιστικό Κόμμα της Γερμανίας (KPD).

Στους ναζί άρεσαν οι συμβολισμοί. Την επομένη μέρα η Σχολή θα έκλεινε 14 χρόνια λειτουργίας.

Ο Βάλτερ Γκρόπιους την είχε ιδρύσει στην Βαϊμάρη στις 12 Απριλίου 1919.

Η Γκεστάπο θα επέτρεπε την επαναλειτουργία της Σχολής απαιτώντας όμως να «ευθυγραμμιστεί με το ναζιστικό πνεύμα» και να αντικατασταθούν οι διδάσκοντες με άτομα που «υποστηρίζουν τα εθνικοσοσιαλιστικά ιδεώδη». Η άρνηση της Σχολής να συμμορφωθεί σήμανε το οριστικό κλείσιμο της σημαντικότερης Σχολής τέχνης, αρχιτεκτονικής και βιομηχανικού σχεδίου/design, της πιο φημισμένης Σχολής της νεωτερικότητας κατά τον 20ό αιώνα, η οποία πάντως έμελλε να εξαπλωθεί σε όλον τον κόσμο.

Το Μπάουχαους ιδρύθηκε με φόντο τη συντριβή του Β΄ Ράιχ και την ταπεινωτική Συνθήκη των Βερσαλλιών, την εκδίωξη του Κάιζερ και την ψήφιση του  πρώτου δημοκρατικού Συντάγματος της Γερμανίας. Τα πρώτα χρόνια της Δημοκρατία της Βαϊμάρης, εκτός από θέατρο σφοδρών πολιτικών συγκρούσεων, η Γερμανία γίνεται και θέατρο

σημαντικής άνθησης των τεχνών και της επιστήμης χάρη στο άρθρο 142 του Συντάγματος το οποίο κατοχύρωνε την ελευθερία έκφρασης. Ο Έριχ Μαρία Ρεμάρκ έγραφε το αντιπολεμικό «Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο», ο Άλφρεντ Νταίμπλιν το «Μπερλίν Αλεξάντερπλατς» και ο Τόμας Μαν «Το μαγικό βουνό». Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ ανέβαζε την «Όπερα της πεντάρας» και ο Κουρτ Βάιλ έγραφε τη μουσική. Μεσουρανούσε η Μαρλένε Ντίτριχ, ο Φριτς Λαγκ γύριζε την κλασσική βουβή ταινία «Μητρόπολη», ενώ οι ζωγράφοι Γκέοργκ Γκροτς, Ότο Ντιξ και Μαξ Μπέκμαν χλεύαζαν τους κεφαλαιοκράτες, τους στρατηγούς, την αστική τάξη και εικονογραφούσαν την κτηνωδία του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Έριχ Φρομ και ο Τέοντορ Αντόρνο διδάσκουν στην Σχολή της Φρανκφούρτης και διαπρέπει ο Άλμπερτ Αϊνστάιν...

Μέσα σε αυτό το σχεδόν αναγεννησιακό κλίμα της «χρυσής δεκαετίας του ΄20» γεννιέται και το Μπάουχαους, η Σχολή όπου δίδαξαν καλλιτέχνες του μεγέθους του Βασίλι Καντίνσκι ή του Πάουλ Κλέε. «Ήρθα στη Βαϊμάρη γεμάτος ενθουσιασμό και με τη σταθερή πρόθεση να δημιουργήσω ένα μεγάλο Όλον. Η εποχή μας, που είναι εξαιρετικά συναρπαστική και εγκυμονεί ιδέες, είναι επιτέλους ώριμη να γεννήσει κάτι καινούργιο και θετικό. Αυτό πάλλεται παντού στην ατμόσφαιρα», έγραφε χαρακτηριστικά ο Βάλτερ Γκρόπιους. Το

Μπάουχαους θα είχε όμως κοινή μοίρα με την εύθραυστη Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και θα διαρκέσει όσο και αυτή, αφού οι ναζί ένιωθαν αηδία για την μοντέρνα τέχνη, την οποία χαρακτήριζαν «εκφυλισμένη» και την πολεμούσαν λυσσαλέα.

Μετά το κλείσιμο της Σχολής, ακολούθησαν οι διώξεις των καλλιτεχνών που δεν «συνεμορφώθησαν προς τας υποδείξεις» των ναζί. Όσοι πρόλαβαν κατέφυγαν στο εξωτερικό, ιδίως στις ΗΠΑ. Ήταν το προανάκρουσμα της ναζιστικής θηριωδίας. Θα ακολουθούσαν ακόμα χειρότερα, μαζικά και αποτρόπαια εγκλήματα που δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν ούτε οι διανοούμενοι, ούτε και τα σπαρασσόμενα δημοκρατικά κόμματα στην Βαϊμάρη. Γι αυτό και το Μπάουχαους είναι πολιτικά επίκαιρο 100 χρόνια μετά την ίδρυσή του.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ