Οι γυναίκες στην πάλη για το μεροκάματο

Οι γυναίκες στην πάλη για το μεροκάματο

Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν την συμβολή των γυναικών στην αγορά εργασίας καθώς και την προοπτική αναβάθμισης της θέσης τους παρουσιάζει στο τελευταίο του οικονομικό δελτίο το τμήμα οικονομικών μελετών τράπεζας. Με αυτό το δεδομένο καταλαβαίνουμε και τις ταξικές, πολιτικές και ιδεολογικές παραμέτρους του κειμένου.

Εμείς κρατάμε τα στοιχεία για τη διαμόρφωση μιας ταξικής πολιτικής διεκδικήσεων που θα χρωματίζονται από τις ιδιαίτερες ανάγκες των εργαζόμενων γυναικών και όχι της κερδοφορίας και της αναπαραγωγής του κεφαλαίου.

Τα τελευταία έτη παρατηρείται μία σταδιακή ανοδική πορεία του λόγου των γυναικών που συμμετέχουν στο εργατικό δυναμικό προς τον αριθμό των γυναικών ηλικίας 15-64 (activity rate), (Γράφημα 2). Η εξέλιξη αυτή συνδέεται με τέσσερις κυρίως παράγοντες.

Πρώτον, η μείωση του διαθεσίμου εισοδήματος σε συνδυασμό με την υψηλή ανεργία των ανδρών[1] οδήγησε πολλές γυναίκες να εισέλθουν εκ νέου στο εργατικό δυναμικό ώστε να στηρίξουν το επίπεδο διαβιώσεως του νοικοκυριού.

Δεύτερον, η ενίσχυση των ευέλικτων μορφών εργασίας διευκολύνει[2] σε πολύ σημαντικό βαθμό την αυξημένη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας.

Συγκεκριμένα, όπως φαίνεται στο Γράφημα 3, το ποσοστό των γυναικών στην Ελλάδα που εργάζονται με μερική απασχόληση έχει αυξηθεί τα τελευταία έτη και ειδικά τα έτη της οικονομικής κρίσεως. Ωστόσο, όπως παρατηρείται στο Γράφημα 3, το ποσοστό αυτό βρίσκεται σε επίπεδο κατά πολύ χαμηλότερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ.

Τρίτον, όπως παρατηρείται στο Γράφημα 2, στη διάρκεια της οικονομικής κρίσεως και ιδιαίτερα από το 2013 και εντεύθεν, η μισθολογική διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών έχει σημαντικά συμπιεσθεί. Η βελτίωση της σχετικής αμοιβής των γυναικών έναντι των ανδρών σταδιακά αναπροσαρμόζει τον οικογενειακό σχεδιασμό των νοικοκυριών ενισχύοντας τα κίνητρα για την αύξηση της προσφοράς εργασίας και μεγαλύτερη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας.

 

Τέταρτον, οι εργαζόμενες γυναίκες βελτιώνουν διαχρονικά, ολοένα και περισσότερο, την ποιότητα του ανθρώπινου κεφαλαίου και των δεξιοτήτων τους. Εξετάζοντας την εξέλιξη του λόγου γυναικών προς άνδρες που κατέχουν τίτλο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης την τελευταία δεκαετία, παρατηρείται ότι ο λόγος αυτός βαίνει αυξανόμενος τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρωζώνη και διαμορφώνεται πλέον άνω της μονάδας. Η αυξημένη επένδυση στην εκπαίδευση και κατάρτιση από την πλευρά των γυναικών είναι εύλογο να ωθεί ανοδικά το ποσοστό συμμετοχής τους στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό.

 

Το γεγονός ότι το ποσοστό των γυναικών στο σύνολο του ενεργά οικονομικά πληθυσμού που κατέχουν τίτλο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι υψηλότερο από αυτό των ανδρών εξηγεί σε κάποιο βαθμό το γεγονός ότι οι γυναίκες απασχολούνται κυρίως στον τριτογενή τομέα της οικονομίας, δηλαδή στον τομέα των υπηρεσιών. Ειδικότερα, όπως παρουσιάζεται στο Γράφημα 5, το ποσοστό των γυναικών που απασχολούνται στον τριτογενή τομέα είναι πολύ υψηλό (81%) το 2017.

Παρά την αυξανόμενη συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό και τη συμπίεση της μισθολογικής τους διαφοράς έναντι των ανδρών, η Ελλάδα κατέχει την χαμηλότερη θέση συγκριτικά με επιλεγμένες χώρες του ΟΟΣΑ, όσον αφορά στο ποσοστό των γυναικών που καταλαμβάνουν διευθυντικές θέσεις. Συγκεκριμένα το ποσοστό αυτό το 2016 στην Ελλάδα διαμορφώθηκε σε 32% , ενώ ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ ανήλθε σε 38% (Γράφημα 6).

Στην προσπάθεια τόσο της καταπολέμησης της φτώχειας και στήριξης του επιπέδου ευημερίας των νοικοκυριών όσο και της αναβαθμίσεως του ανθρώπινου κεφαλαίου της χώρας, θα μπορούσε να συμβάλει καθοριστικά και η ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας.

 

Το υψηλό επίπεδο εκπαιδεύσεως των Ελληνίδων συνεπάγεται ότι η περαιτέρω αύξηση του ποσοστού συμμετοχής τους στην αγορά εργασίας θα ενισχύσει το εργατικό δυναμικό ως συντελεστή της παραγωγής όχι μόνο ποσοτικά αλλά και ποιοτικά, αναβαθμίζοντας το ανθρώπινο κεφάλαιο. Είναι καθοριστικής σημασίας λοιπόν να σχεδιασθεί μία πολιτική προς αυτήν την κατεύθυνση μέσω της παροχής κινήτρων για την ένταξη των γυναικών στην αγορά εργασίας. Για παράδειγμα, η πρόσβαση σε εξειδικευμένα χρηματοδοτικά εργαλεία και δίκτυα υποστηρίξεως μπορεί να συμβάλλει στην αύξηση της παραγωγικότητας των επιχειρήσεων που διαχειρίζονται ή ελέγχονται από γυναίκες.

Παράλληλα, η διαθεσιμότητα μεγαλύτερης ποικιλίας ευέλικτων μορφών εργασίας προς τις γυναίκες θα τους επιτρέψει να εξισορροπήσουν καλύτερα την εργασία τους με τις οικογενειακές υποχρεώσεις χωρίς οι τελευταίες να αποτελούν τροχοπέδη στην εργασιακή τους εξέλιξη. Για παράδειγμα, η τηλεργασία, η δυνατότητα συμπτύξεως των ωρών εργασίας σε συγκεκριμένες μέρες στη διάρκεια της εβδομάδας ή η μερική απασχόληση. Επιπλέον, ορισμένες δημοσιονομικές παρεμβάσεις, όπως για παράδειγμα η αναπροσαρμογή επιδομάτων τέκνου και άλλες παροχές, λειτουργούν υποστηρικτικά στα κίνητρα για επανένταξη των γυναικών στην αγορά εργασίας.

Όπως παρατηρείται στο Γράφημα 7, η διαφορά μεταξύ των φύλων στην ηλικία συνταξιοδότησης είναι μεγάλη στην Ελλάδα (άνω των 5 ετών) καθώς τα κίνητρα για παραμονή στην εργασία είναι ασθενέστερα σε σχέση με τους άντρες. Τούτο είναι, μεταξύ άλλων, συνέπεια της μισθολογικής τους υστερήσεως και της χαμηλότερης θέσεως στην εργασιακή κλίμακα όπως είδαμε προηγουμένως. Μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις στο συνταξιοδοτικό σύστημα που θα συνδέουν στενότερα το ύψος των παροχών με τα έτη εργασίας μπορεί να αποθαρρύνουν την πρόωρη συνταξιοδότηση των γυναικών.

Παράλληλα, καθοριστικής σημασίας είναι η βελτίωση των υποδομών και της ποιότητας στις υπηρεσίες για την παιδική μέριμνα, και τη μέριμνα των ηλικιωμένων.

---

[1] Το ποσοστό ανεργίας των ανδρών έχει μειωθεί σωρευτικά από τον Δεκέμβριο του 2013 έως τον Δεκέμβριο του 2017 κατά 7,6 εκατοστιαίες μονάδες, έναντι μειώσεως 5,4 εκατοστιαίων μονάδων του ποσοστού ανεργίας των γυναικών.

[2] Σε πολλές περιπτώσεις η συμμετοχή των γυναικών στη μερική απασχόληση δεν αποτελεί προτίμηση αλλά ανάγκη , όπως φαίνεται και από το αυξανόμενο ποσοστό ακούσιας μερικής απασχολήσεως των γυναικών στο σύνολο της μερικής απασχολήσεως (2009: 49,8%, 2016: 69,8%).

ΠΗΓΗ: Εβδομαδιαίο δελτίο οικονομικών εξeλίξεων της Alfabank 16-3-2018